Mag mijn baas mijn fooi eigenlijk wel inhouden?

Vorige maand is er een nieuwe regel ingevoerd in het restaurant waar ik werk. Mijn baas had het gehad met al die jonge parttimers die stiekem achter de bar op hun telefoons zaten te turen: bij iedereen die hij zou betrappen op appen onder werktijd, zou hij voortaan de fooi inhouden.

Aan de ene kant denk ik dat hij best een punt heeft, want je moet wát tegen die telefoons. Maar tegelijkertijd voelt het ook een beetje als machtsmisbruik. Het gaat om geld dat je zelf hebt verdiend, en hij zou dat telefoonprobleem ook best op een andere manier kunnen oplossen – bijvoorbeeld door bij binnenkomst alle telefoons in een laadje te leggen met een lekker stevig slot erop, of betere grappen te vertellen om ons van onze schermpjes af te leiden.

Ik ben zeker niet de enige van wie de fooi wordt ingehouden. Mijn beste vriend krijgt bijvoorbeeld geen fooi als hij te laat op zijn werk komt, de fooi van mijn zus wordt vaak gebruikt om kasverschillen mee aan te vullen, en in het koffietentje waar een studiegenootje van me werkt wordt de fooi gebruikt om het personeelsuitje van te betalen. Mag dat allemaal eigenlijk wel? Hoog tijd om eens uit te zoeken of al die fooiengraaiers überhaupt wel een poot hebben om op te staan.

Teleurstellend genoeg staat in de Nederlandse wet in ieder geval helemaal niets over de verdeling van fooi. En ook de cao horeca zegt er niets over. Wat ook niet meehelpt is dat het voor de overheid nogal lastig is om bij te houden wie er hoeveel fooi krijgt.

Het lijkt er dus op dat mijn baas er makkelijk mee wegkomt als hij mijn zuurverdiende centen inhoudt. En toch hoeft dat niet zo te zijn. In 1993 sleepte een medewerker van een Grieks restaurant in Dordrecht zijn werkgever voor de Hoge Raad, nadat hij was ontslagen omdat hij de fooi niet had afgedragen aan de baas, zoals de bedoeling was, maar in zijn eigen zak had gestoken. Omdat de Hoge Raad oordeelde dat fooi toch echt iets anders is dan loon – je krijgt het van je gasten, en niet van je baas – werd hij in het gelijk gesteld.

Iemands fooi inhouden mag niet. Niet om het kasverschil mee recht te trekken, niet om personeelsuitjes van te betalen en zelfs niet als ik in het schoonmaakhok mijn tijd zit te verdoen aan foodporn en kattengifjes. Fooi is een gift van de gasten aan jou, en daar heeft je baas niets mee te maken.

Maar ondanks het feit dat de Hoge Raad dit al 25 jaar geleden heeft bepaald, wordt fooi dus nog vaak genoeg voor andere doeleinden ingezet. Valt hier echt niet iets tegen te doen? Ik vind mijn baas eigenlijk gewoon een toffe gast en ik zou hem graag te vriend houden. Het lijkt me gek om hem voor de rechter te slepen. Ik vroeg FNV Horeca, de horecabond, of ze nog een goede tip hadden.

Zij horen wel vaker over dit soort gevallen, zeggen ze, en juridische stappen raden ze me in ieder geval niet aan. “Een gesprek lost al heel veel op.” Als voorbeeld geven ze een melding van een bedrijf waar na een bedrijfsfeest allemaal goederen waren verdwenen. De werkgever dacht het probleem simpelweg op te lossen door het verlies terug te winnen met fooi – en niet zomaar wat kleingeld, maar duizenden euro’s. Toen het personeel dat aankaartte, raadde de horecabond hen aan om met hun werkgever in gesprek te gaan. Uiteindelijk kwamen ze tot een compromis.

Het gaat misschien ook wel een beetje ver om over te gaan op juridische stappen, maar ‘met elkaar gaan praten’ vind ik een wat magere tip, die ik zelf ook wel had kunnen bedenken. Hoe dan ook lijkt het me verstandig om met mijn collega’s even de koppen bij elkaar te steken, en samen te proberen het probleem op te lossen. Dat is de lieve manier. Mocht dat tot niets uitlopen, en we overgaan tot groter geschut – juridische stappen, een staking? – dan weten we in ieder geval dat we in ons recht staan.

En aangezien ik verder ook de kwaadste niet ben, zal ik mijn telefoon voortaan wel gewoon in mijn jaszak laten zitten.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: