Ik testte de besparingstechniek waarmee ik op mijn 40ste met pensioen kan

Net zoals letterlijk iedereen op de wereld ben ik niet goed in het nakomen van goede voornemens. De eerste twee maanden van het nieuwe jaar zijn voorbij gevlogen, maar ik ben nog steeds vaak dronken en heb geen enkele squat in de sportschool gedaan. Tegen het einde van 2018 besloot ik echter om me in ieder geval aan één goed voornemen te houden. Dankzij mijn verstandigere vrienden, die voor het eerst in onze levens goed kunnen rondkomen, kreeg ik namelijk ineens een spiegel voorgeschoteld en veranderde mijn gebruikelijke lichte financiële neurose in een volslagen economische angst.

Dus besloot ik te gaan sparen en zou ik mezelf dwingen om het eens echt goed te doen.

De FIRE-beweging werd in de jaren negentig in de Verenigde Staten opgericht en staat voor ‘Financial Independence, Retire Early’, oftewel: financiële onafhankelijkheid en vroegpensioen. Denk aan de 21-jarige die erin slaagt om een tweepersoonsbed van Auping te kopen, door verder te besparen op zo ongeveer alle leuke dingen in het leven. De aanhangers van deze beweging proberen elke maand 50 procent of meer van hun inkomsten te sparen, zodat ze genoeg geld oppotten om het later te kunnen investeren, hun baan kunnen opzeggen en van de rente en dividenden kunnen leven. Veel van hen gaan niet volledig met pensioen als ze dat punt hebben bereikt, maar gebruiken hun investeringen in ieder geval om zichzelf te bevrijden van saaie kantoorbanen, zodat ze zich kunnen concentreren op dingen waar ze echt van genieten.

Mijn salaris is ongeveer 38.000 euro. Als ik de helft van mijn maandloon opzij zet om te sparen en mijn huur, rekeningen en abonnementen als Netflix en Spotify betaal, houd ik 441 euro per maand over. Dan heb ik een dagelijks budget van ongeveer 14 euro, waarvan ik moet eten, reizen en al mijn andere uitgaven van moet betalen.

Het budget van mijn eerste week blaas ik er bijna volledig doorheen in de wazige uren tussen oudejaarsavond en nieuwjaarsdag. Om dit te compenseren breng ik de rest van de week op werk of thuis door. Ik geef niet veel uit, maar ik doe ook niet echt veel. De tijd gaat erg langzaam als je niks te doen hebt. Ik besteed mijn uren op dezelfde manier als toen ik student was: thee drinken en mezelf voornemen dat ik écht een boek ga lezen na het volgende potje FIFA.

Een aspect van de FIRE-beweging dat me aansprak was het anti-consumentisme. Als we minder kopen en minder toegeven aan directe verlangens, kunnen we meer sparen en de dagelijkse sleur doorbreken, stond er in veel blogs die ik las. Sommige mensen combineren de FIRE-techniek met milieubewustzijn en beargumenteren dat als je minder spullen koopt, je tegelijkertijd de planeet en je portemonnee aan het redden bent. De levensstijl wordt vaak geschetst als een mix van stoïcisme en financiële handigheidjes. Ik beschouw mezelf dan ook als een hedendaags Henry David Thoreau-achtig type, aangezien ik zeer bewust leef in de wildernis (aan de rand van de stad), de helft van mijn salaris spaar en spaarzaam van bonen en pitabrood leef, tot ik een klein fortuin heb vergaard en met vroegpensioen kan gaan.

“Als je het eens bent met het fundamentele idee dat geld uitgeven op de lange termijn niet voor geluk zal zorgen, dan gaat de rest een stuk makkelijker,” zegt Barney Whiter, die verantwoordelijk is voor The Escape Artist, een blog over FIRE.

Hoewel hij een anti-consumentistische houding heeft, zegt Barney dat zijn spaarzaamheid voornamelijk uit zijn jeugdervaringen voortkomt. Zijn ouders hadden het grootste huis dat ze zich konden veroorloven gekocht, met de duurste hypotheek die ze konden betalen, maar tijdens de recessie aan het begin van de jaren tachtig moesten ze hun uitgaven drastisch verminderen om rond te kunnen komen. Hoe snel hun comfortabele leven omsloeg en ze iedere stuiver moesten omkeren maakte een grote indruk op Barney, en hij heeft daarom zijn hele volwassen leven erg zuinig geleefd. Nu, op zijn 48e, is hij al vijf jaar financieel onafhankelijk – wat betekent dat hij nooit meer hoeft te werken.

Ik vertel hem over de telefoon over mijn situatie: ik ben 28 jaar oud, zonder hypotheek, bij lange na niet genoeg spaargeld voor een aanbetaling op een huis en een bedrag aan studieschuld dat hoger ligt dan wat ik per jaar verdien. Hij stelt me gerust: “Toen ik net begon met sparen, voelde ik me precies zoals jij je nu voelt – alsof je onderaan Mount Everest staat en omhoog kijkt. Maar de truc is om niet overweldigd te raken en vast te houden aan het idee dat iedere stap je een stukje dichter bij je doel brengt.”

Doordeweeks probeer ik te wennen aan mijn nieuwe routine: ik pak de bus van en naar werk (3,50 euro) – soms loop ik terug en bespaar ik de helft – en eet in de pauze een broodje van de supermarkt (ook 3,50 euro). Ik weet wel dat lunch van huis meenemen goedkoper is, maar de moeite die het me zou kosten, alleen om een paar euro te besparen, is het niet waard. Ik geef wekelijks zo’n 25 tot 35 euro uit aan boodschappen voor het avondeten, en die kosten deel ik met mijn vriendin. Dankzij deze routine houd ik ongeveer de helft van mijn dagbudget over voor andere dingen – niet enorm inspirerend, maar een prima fundament voor mijn gierige imperium.

Maar het duurt niet lang voordat het romantische beeld van soberheid dat ik in mijn hoofd heb begint af te brokkelen. Terwijl ik mezelf in de lunchpauze voor de vijfde keer op een rij dwing om een voorverpakte boterham met kipfilet weg te werken, moet ik opeens denken aan een artikel dat ik ooit las. Het ging over een politicus, die iedere werkdag van zijn leven exact hetzelfde broodje at. Toen ik dat voor het eerst las, verwonderde ik me over zijn banaliteit en de vreemde toewijding aan zulk meelijwekkend gedrag. Nu is het mijn eigen leven.

Mijn spaarzaamheid begint niet alleen mijn dieet te beïnvloeden, maar ook mijn relaties. Een biertje drinken op een doordeweekse avond is geen optie meer – en hoewel dat in januari makkelijk is, omdat zoveel mensen meedoen met Dry January, merk ik daarna pas hoeveel van mijn vrienden ik doorgaans alleen in een café zie. Ik scoor ook geen punten bij m’n vriendin, omdat ik helemaal niet meer met haar uit eten ga, in tegenstelling tot de een of twee keer per week dat we dat voorheen deden. Ze begint te merken dat zij zelf meer is gaan uitgeven, om te compenseren voor mijn nieuwe levenswijze.

In eerste instantie was het makkelijk om alleen maar gratis dingen te doen in het weekend, maar na een paar weken wordt dat ook een beetje saai. Na de zoveelste gratis kunsttentoonstelling ben je het zat. Eén zaterdag probeerden we gratis biertjes te scoren met apps van lokale cafés, omdat je in ruil voor je registratie een gratis drankje krijgt, maar alle plekken die zo’n service aanbieden bleken best kut te zijn. Het is bevredigend om geld te besparen, maar als je op iedere keuze in je leven een financiële kosten/baten-analyse moet loslaten, is de lol er snel af. En mijn angst over mijn financiën werd niet minder, sterker nog, het werd alleen maar erger.

“Ik stopte met dingen ondernemen, omdat ik me zo bewust was van elke cent die ik uitgaf,” zegt Huw Davies, die het blog Financially Free by 40 runt. Huw geeft toe dat hij te extreem was in zijn zuinigheid: “Ik ging te ver en maakte mijn leven minder waardevol.” Hij wilde zo graag genoeg geld sparen en ontslag nemen van zijn saaie salesbaan, dat hij alles op alles zette om dat sneller te kunnen doen. Uiteindelijk vond hij wel een balans tussen geld sparen en van het leven genieten. Voor hem gaat spaarzaamheid vooral om waar je je geld aan uitgeeft: dingen of ervaringen. “Als ik een bijzonder weekendje weg kan hebben, waar ik later met plezier op terugkijk, dan zou ik geen moeite hebben om daar mijn geld aan uit te geven,” zegt hij.

In de eerste maand dat ik het FIRE-budget uitprobeerde, spaarde ik bijna 1200 euro, iets meer dan de helft van mijn maandsalaris. Het viel me op hoeveel nutteloze troep ik doorgaans koop, en hoeveel geld ik kan besparen als ik dat niet zou doen. Hoewel het goed voelde om zoveel geld over te houden, voelde het ook onmogelijk om zoveel van mijn inkomen te blijven sparen. Barney zegt dat dat onvermijdelijk is met mijn huidige salaris: hoe meer je immers verdient, hoe makkelijker het wordt om een groter deel van je geld te sparen.

De FIRE-techniek is gebaseerd op het idee dat je meer kunt sparen en meer zal investeren als je hogerop in je carrière komt. Maar aangezien ik in de journalistiek werk, zal ik voorlopig niet substantieel meer gaan verdienen. Als je het een wat extreem idee vindt om de helft van je middelmatige salaris opzij te leggen, zoals ik inmiddels ook vind, vraag je je misschien af of er ook iets van een tussenoplossing bestaat. Eentje die het midden houdt tussen extreme spaarzaamheid en zorgenloos geld over de balk smijten. Beide bloggers die ik sprak waren het ermee eens dat FIRE geen binaire keuze is: de helft van je maandsalaris sparen is niet de enige manier om jezelf te verzekeren van een comfortabele toekomst. Maar je hebt vast niet nóg een artikel over geldhacks en je eigen lunch bereiden nodig om te weten dat je er waarschijnlijk wel baat bij hebt om wat meer te sparen dan je nu doet. “Dat is altijd handig als je niet genoeg geld hebt om nooit meer te hoeven werken,” zegt Barney. “Iedere extra euro die je hebt, geeft je meer vrijheid en meer keuzes.”

Nu klimaatverandering voor het instorten van wereldwijde ecosystemen zorgt en er een constante overdaad aan ander angstwekkend nieuws is, lijkt dit misschien niet het beste moment om je hele toekomst af te laten hangen van een steeds wankeler aanvoelende wereldeconomie, waarin positieve rente op je spaarrekening geen zekerheid meer is. En dat is niet de enige reden waarom sommige mensen twijfelen aan de mechanieken van FIRE.

Jared Dillian schrijft op Bloomberg dat “het grootste probleem van de FIRE-beweging is dat het alleen bestaat bij de gratie van een functionele markt. Het lijkt erop dat de besparingstechniek alleen maar populair is omdat de aandelenmarkt is blijven groeien.” Anderen gebruiken de langere levensverwachting als argument tegen FIRE: het is moeilijk om te weten of je op je veertigste genoeg gespaard hebt, als de kans bestaat dat je nog een halve eeuw te leven hebt.

Afgezien van de problemen met de berekeningen achter FIRE, lijkt het me gewoon de moeite niet waard om het jezelf in het heden zo moeilijk te maken, en je leven te reduceren tot een reeks passieloze financiële beslissingen, alleen voor de mogelijkheid op een vroegpensioen dat misschien wel nooit komt. “Als ik over zes maanden een hartstilstand krijg en dood neerval, dan zou dat best zonde zijn, omdat ik al mijn uitgaven heb uitgesteld tot de toekomst,” zegt Barney. “Wat nou als ik die nooit zal meemaken?”

Illustraties door Dan Evans

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: