FYI.

This story is over 5 years old.

Money

Hé, waarom moet je eigenlijk belasting betalen over een erfenis?

De dode in kwestie heeft toch ook al inkomstenbelasting betaald over die zuurverdiende centjes?
Belasting over erfenis

Zo’n beetje heel Nederland was woedend op ING toen de bank het salaris van topman Ralph Hamers ongeveer wilde verdubbelen tot 3 miljoen euro. In Nederland houden we niet van extreme inkomensongelijkheid. Daarentegen, zo becijferde de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling onlangs, hebben wij na de Verenigde Staten de grootste vermogensongelijkheid van westerse landen.

Anders gezegd: de verschillen in wat we verdienen zijn niet extreem groot, de verschillen in wat we bezitten (huizen, aandelen, spaargeld, juwelen) wel. Wie die vermogensongelijkheid wil aanpakken kan als moderne Robin Hood villa’s binnensluipen en spullen jatten voor de armen. Maar daar wordt de boel niet echt gezelliger van. Een vriendelijkere manier is, zo las ik onlangs in Voor wie is de erfenis? , het verhogen van de erfbelasting – het bedrag dat je aan de fiscus moet overmaken over geld dat je erft.

Advertentie

Na het boek te hebben gelezen raakte ik met een vriend – die een iets grotere erfenis in het vooruitzicht heeft dan ik – in gesprek. We kwamen er niet uit. Is die hele erfbelasting niet rete-oneerlijk? Waarom moet ik nog een keer belasting betalen over het salaris dat mijn (groot)ouders hebben opgespaard om aan mij na te laten? Om die vragen te beantwoorden, besloot ik met een van de auteurs van mijn boek over erfbelasting te bellen, hoogleraar arbeidsverhoudingen Paul de Beer.

Hoi Paul, zo’n dubbele belasting, dat is toch heel oneerlijk?
“Niemand vindt het natuurlijk leuk om belasting te betalen. Maar zeggen dat je bij erfbelasting dubbel belasting betaalt, slaat nergens op. Het suggereert dat je normaal maar één keer belasting over iets betaalt en dat klopt niet. Als je van je salaris – waar al belasting overheen gegaan is – iets koopt in de winkel, zit daar ook btw op.”

De professor legt mij uit dat de erfbelasting vaak uit het oogpunt van degene die de erfenis nalaat wordt bekeken. “Zij hebben wel belasting betaald, maar jij niet. De erfbelasting wordt betaald door degene die de erfenis ontvangt. Bovendien zijn er forse bedragen vrijgesteld van belasting”, aldus De Beer. Wanneer je een erfenis ontvangt hoef je over een bepaald gedeelte van het nagelaten vermogen geen belasting te betalen.

Partners mogen elkaar namelijk ruim 640.000 euro belastingvrij nalaten (moet je wel getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben). En van je (groot)ouders kun je zo’n 20.000 euro onbelast ontvangen. Broers, zussen en derden kunnen iets meer dan 2.000 euro zonder tussenkomst van de belastingdienst nalaten. Veel Nederlanders sluizen een erfenis weg door iedere jaar een belastingvrije schenking te doen.

Advertentie

Verder is de erfbelasting, zoals economen dat noemen, dubbel progressief. Je betaalt boven de drempelbedragen een hoger percentage naarmate je een grotere erfenis ontvangt en ook naarmate de verwantschap (volgens de wet) nauwer is. Tot zover klinkt het systeem best eerlijk. Mensen die een groot vermogen ontvangen betalen dus (percentueel) gezien meer belasting, terwijl kleine erfenissen onaangeraakt blijven.

Toch is het huidige systeem volgens De Beer niet helemaal eerlijk. Hij deed met andere wetenschappers onderzoek naar waar erfenissen terechtkomen. “Erfenissen dragen bij aan het in stand houden van vermogensongelijkheid. Ruwweg 30 tot 40 procent van de Nederlandse vermogens komt uit een erfenis”, zegt de hoogleraar. Met heel veel zekerheid zeggen wie de erfenissen ontvangt, kan De Beer niet daar ontbreken de data voor. “Maar het ligt voor de hand dat kinderen van rijke ouders het meest profiteren.” Nu klopt het dat mijn vriend bij het uitdelen van ouders met een dikke portemonnee een betere plek in de rij had bemachtigd dan ik. Maar is dat erg? Wat is er mis met vermogensongelijkheid? “Uiteraard mogen kinderen van rijke ouders profiteren van de rijkdom van hun ouders. Dat hebben ze vaak al een heel leven gedaan. Die kinderen erven vaak pas als ze zelf in de 50 of 60 zijn. Een erfbelasting is dus slechts een kleine correctie op alle voordelen die ze al genoten hebben.”

Toch begrijp ik nog niet helemaal waarom mijn makker gecorrigeerd moet worden voor zijn gelukje. Wat als hij drietalig was opgevoed en vloeiend Chinees en Engels sprak? Daar kun je op de arbeidsmarkt ook leuk mee verdienen. De Beer draait het handig om: “Waarom zou je voor een salaris van 100.000 euro waar je hard voor hebt gewerkt tot aan 52 procent belasting moeten betalen, en over een erfenis – waar je niets voor hebt hoeven doen – minder dan 10 procent?”

Advertentie

De professor stelt dat een eerlijker systeem gecreëerd kan worden door erfenissen te behandelen als ‘gewoon inkomen’ en ze dus onder de inkomstenbelasting te laten vallen. En aangezien inkomstenbelasting progressief is, zouden rijkere ontvangers dan dus ook meer belasting moeten betalen over hun erfenis.

Toch kan ik me voorstellen dat zo’n systeem ervoor zorgt dat rijken dan vervolgens slimme adviseurs inschakelen om hun erfvermogen weg te sluizen naar een warm belastingparadijs. Die gedachte leg ik aan De Beer voor: “Nu worden ook al enorme bedragen onttrokken doordat ze naar stichtingen gaan of naar het buitenland worden doorgesluisd. Als je het ontwijkingsargument gebruikt om regels niet in te voeren, geef je mensen die de boel willen tillen hun zin.”

Beeld via pixabay, Mind the brain, kisspng, beeldbewerking Tim Fraanje

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: