Een werkfeestje is stiekem gewoon werk

“Ik zal je vertellen over het ergste fucking werkfeestje dat ik ooit heb meegemaakt,” begint Hayley Terris, een producer uit Los Angeles. “Vier maanden lang werd het feest door iedereen gehyped. M’n mailbox werd overspoeld met mails vanuit het hoofdkantoor hoe epic het wel niet zou worden. En onze manager kwam steeds binnenvallen om te hinten dat we toch echt een taxi of een Uber moesten bestellen. Ik dacht dat ze Universal Studios gingen afhuren of zo.”

Maar dat viel tegen. In de week ervoor bleek dat het bedrijf niet zou betalen voor de parkeerkosten. En in plaats van het feest ’s avonds te plannen, wanneer iedereen vrij is en wel zin heeft in een feestje, vond het plaats tijdens een gewone werkmiddag. Werknemers met een nulurencontract kregen niet eens doorbetaald. Zo ging het steeds meer lijken op een zakelijke verplichting, in plaats van een leuk, optioneel feestje.

“Ik werk zeventig uur per week, ik ben kapot, en dan moet ik ook nog een halve dag vrij nemen om bij dit feest te zijn?” zegt Terris. “En ik krijg ook nog eens niet doorbetaald.”

Maar het werd wel echt epic, toch?

“We komen binnen, en er staat een vent te dj’en vanaf een laptopje, speelt Maroon 5, voor een podiumpje van drie bij drie dat de dansvloer moet voorstellen,” zegt Terris. “En je kan niet eens dronken worden en erover bitchen, want je staat naast allemaal hoge piefen! Ik wil dronken worden, maar dat kan niet. Ik wil weg, maar dat kan ook niet. Ik zit gevangen.”

“Werkfeestjes” zijn ogenschijnlijk sociale aangelegenheden buiten kantooruren waar je niet voor betaald krijgt, omdat ze zogenaamd ‘optioneel’ zijn. Alleen: je hebt helemaal niet de optie om te skippen, omdat de kantoorpolitiek zo is georganiseerd dat de lijn tussen werk en niet-werk totaal is vervaagd.

Een werkfeestje is eigenlijk gewoon een sociale vorm van overwerk. Maar goed, je krijgt tenminste gratis drank en eten, toch? Of zijn goedkope wijn, supermarktkaas en droge crackers niet genoeg om je te paaien? In dat geval vraag je je misschien af hoe je in godsnaam op een subtiele manier onder zo’n evenement uitkomt zonder je baan kwijt te raken. Om daar een antwoord op te vinden, is het belangrijk om te achterhalen of het specifieke event “verplicht” of “optioneel” is. Is het niet optioneel, dan is het verplicht, en moet je het zien als een verlenging van je werkuren. Als je in loondienst bent, betekent dit niet alleen dat je moet gaan, maar ook dat je er niks extra’s voor betaald krijgt. Maar als je een nulurencontract hebt, kan je baas je niet dwingen om te komen zonder je te compenseren.

Het is moeilijk om een algemene regel te geven die zegt of je wel of niet moet gaan, want de omstandigheden – de industrie waarin je werkt, maar ook het soort feestje – kunnen nogal verschillen. Vind je je collega’s leuk? Dan is het misschien goed om wel op hun verjaardagsfeestjes te komen. Heb je een hekel aan de eigenaar van het bedrijf? Dan wil je misschien toch ook wel naar die party in zijn dikke mansion, waar je kan genieten van een privéshowtje van Cardi B, terwijl je ondertussen bedenkt hoe je zo snel mogelijk van die vent af komt.

Alison Green, auteur van het boek Ask a manager: clueless colleagues, lunch-stealing bosses, and the rest of your life at work dat binnenkort uitkomt, schrijft al jaren over de bizarre ervaringen met werkfeestjes op haar website Ask a manager. Het advies van Green voor iedereen die het feestje liever skipt? “Kom een uurtje, laat je gezicht zien, loop een paar keer langs de baas en ga weer naar huis. Als je kinderen hebt, kun je die altijd als excuus gebruiken.”

Voor events die steeds weer terugkomen, zoals maandelijkse teambuilding-uitjes of verjaardagsfeestjes op kantoor, moet je een ander soort excuus verzinnen. “Je kan doen alsof je verplichtingen hebt buiten je werk en die steeds net op die tijdstippen zijn gepland,” zegt ze. “Je hebt die avond bijvoorbeeld al een afspraak staan met je boekenclub.”

Gratis eten en drinken is inderdaad wat waard, maar eigenlijk is het niet helemaal gratis. Het geld wat daaraan wordt uitgegeven, al is het maar een schamel bedrag, zou anders ook naar de werknemers kunnen gaan. En daarnaast plukt vooral je baas de vruchten van deze onbetaalde extra uren: zet mensen die niks met elkaar gemeen hebben, behalve hun werk, bij elkaar in een kamer en kijk hoe lang het duurt voor ze over werk beginnen te praten.

Green geeft daarom het advies om zo’n werkfeestje ook echt te zien als een zakelijke bijeenkomst, en niet als een sociale happening. Anders gezegd: een werkfeestje is altijd gewoon werk.

“Het kan wel erg gevaarlijk worden, omdat je door de “losse” omgeving en de alcohol het idee krijgt dat de normale regels niet meer gelden,” zegt Green. “Maar het is nog steeds werk. Er gelden dus nog steeds ongeveer dezelfde regels als op een normale werkdag.”

Wat zijn dan de regels? Je praat niet over je seksleven, liever ook niet te veel over politiek en religie, en pas op met roddelen. “Met die alcohol word je veel losser, en dat kan vervelende gevolgen hebben voor je dagelijkse werk,” zegt ze. Daarbij lijken de klassenverschillen tussen werknemers en de werkgevers te vervagen, zelfs zonder drank. Als iedereen zijn das af doet, en de nette jasjes uitgaan, voelt het alsof iedereen opeens op hetzelfde niveau zit. Maar niks is minder waar: er is nog steeds maar één groep mensen die andere mensen kunnen ontslaan.

Maar toch: als je het voor elkaar krijgt om het niet te verneuken op zo’n werkfeestje, dan kun je er als werknemer ook je voordeel mee doen. Het kan je namelijk de kans bieden om je positie binnen het bedrijf te verbeteren. Hielen likken bij je aangeschoten baas is, helaas, een effectieve manier om een salarisverhoging los te troggelen. Een werkfeestje kan dus vooral waardevol zijn voor de diepere banden met je collega’s. Of je nou fulltime in loondienst bent, of als freelancer vecht voor meer klussen. Voor de kaas en de goedkope wijn hoef je het in ieder geval niet te doen.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: