Ik lokte een groep witwassers in de val via social media

Honderden Nederlanders laten zich jaarlijks door criminelen voor hun karretje spannen als zogenoemde ‘geldezels’. De slachtoffers geven hun rekeningnummer aan onbekenden, die er vervolgens geld naar overmaken. De geldezel moet dan het geld voor ze pinnen of overmaken, en mag in ruil daarvoor zelf een deel van het bedrag houden. In 2017 werd zo al vijf miljoen euro witgewassen. Deze soort criminelen vindt hun doelwit niet alleen op straat, maar ook op social media. En daar wordt volgens jurist en ex-oplichter Sebastiaan Beens veel te weinig tegen gedaan. Dit is zijn verhaal.

—

Een paar jaar geleden heb ik twee keer zes maanden in de gevangenis gezeten – voor oplichting, omdat ik leningen niet terugbetaalde. Dat heette ‘vervangende hechtenis’, waarmee ze je alsnog proberen te dwingen om de schadevergoeding te betalen. Hoe dan ook, daar kwam ik in aanraking met mensen van verschillend pluimage. Mensen die veroordeeld waren voor een zedenmisdrijf, of voor moord. Slimme mensen, domme mensen, stabiele en instabiele mensen. Een hele bende mensen die zich schuldig had gemaakt aan strafbaar feiten. Ik kon goed met ze overweg en raakte ontzettend geïnteresseerd in de wet: hoe kan het dat al die mensen de wet overtraden? Kan de wet mensen wel op het rechte pad houden?

Zodra ik mijn tijd in de gevangenis achter de rug had ben ik rechten gaan studeren en ik ontwikkelde een sterk gevoel voor rechtvaardigheid. Ik denk dat er een verschil zit tussen criminelen die vooral onhandig en dom zijn, en criminelen met slechte bedoelingen, die genadeloos zijn. De jongens die geldezels ronselen op social media behoren tot de laatste categorie.

Ik ontdekte dit fenomeen toen ik in de krant las dat er online veel opgelicht werd via Marktplaats. Ik raakte geïnteresseerd in online oplichting en ging er op social media op letten. Zo zag ik accounts die, onder namen als snelmoneyverdienen, gratisgeld en snelrijkworden, onder allerlei Instagramposts dingen zetten als: “leen je pinpas even uit, je kan er geen gedoe mee krijgen en je wordt er snel rijk van” . In nieuwsberichten las ik vervolgens hoeveel mensen daarin trapten. Dat stoorde me heel erg. Ik vermoed dat dit mensen zijn die heel erg dom zijn of ernstige geldproblemen hebben. Want alleen door wanhoop of zwakzinnigheid trap je hierin.

Kwetsbare mensen geven hun rekeningnummer en bankpas aan zo’n ronselaar, waarna er gigantische bedragen crimineel geld worden witgewassen. De criminelen zelf zijn niet te herleiden, die lachen zich suf. Natuurlijk worden sommige ronselaars wel gepakt. Maar veel ook niet. Die doen het dus straffeloos, terwijl de geldezels een gevangenisstraf kunnen krijgen. Omdat ik dat zo onrechtvaardig vond ben ik me de afgelopen anderhalf jaar naar de ronselaars op zoek gegaan.

Ik heb gekeken naar accounts, contact gelegd met accounthouders, en onderzocht wat ze precies wilden. Ze wilden allemaal hetzelfde: mijn pinpas en mijn pincode. Ik ben eindeloos met ronselaars in gesprek gegaan om te kijken hoe ver ze wilden gaan. “Binnenkort wordt er een groot bedrag op je rekening gestort,” zeiden ze dan. “Daarvan krijg jij een deel.” Toen ik vroeg waarom ze mijn pas nodig hadden, zeiden ze dingen als: “Omdat ik zelf geen pas heb.” Of, “omdat je maar twee keer per jaar een groot bedrag kunt bijschrijven.” Ze zijn brutaal en weten hoe ze de druk moeten opvoeren. Als ik niet snel genoeg akkoord ging met het geven van mijn gegevens werden ze ongeduldig. Dan zeiden ze dingen als: “nou, wil je nog money verdienen of niet? Beter reageer je snel, anders vraag ik iemand anders.” Of ze vroegen mijn nummer en belden me op, om te dwingen. “Laat me nu komen dan, dan heb je vanavond nog vet veel money op je rekening.” Al die gesprekken heb ik bewaard. Zo verzamelde ik bewijs. Met dat bewijs wilde ik aan de politie laten zien dat er een grote groep cybercriminelen mensen oplicht om de opbrengsten van georganiseerde misdaad weg te sluizen en wit te wassen. Ik wilde dat aan de politie laten zien, omdat ik me erg veel zorgen maak om hun blinde vlek als het op fraude via social media aankomt. Dus belde ik de politie en zei: “Jongens luister, er zitten veel criminelen op Instagram geldezels te ronselen. Kunnen jullie daar onderzoek naar doen? Ik heb kennis van een mogelijk strafbaar feit.”

Maar de politie wilde mij niet helpen. Ik heb meerdere politiebureaus gebeld, maar daar stuurden ze me weer door naar de Fraudehelpdesk. Ze hebben me niet eens de kans gegeven om mijn hele verhaal te vertellen. Pas als er genoeg meldingen binnenkomen op de Fraudehelpdesk zetten ze het door naar de politie. Ze zeiden dat ze er nog geen onderzoek naar konden doen omdat ze op Instagram alleen maar een politie-account hebben en criminelen ze dus zo herkennen.

De geldezels zelf worden ondertussen wél opgepakt. Zij krijgen de politie aan de deur omdat er ineens enorme bedragen op hun bankrekening staan. De bank kan gewoon in je rekeningafschriften kijken en weet hoeveel salaris je krijgt, of alimentatie, of wat dan ook. Als er ineens grote bedragen op je rekening worden bijgeschreven die even later weer gepind worden, ziet de bank dat. Als ze vermoeden dat er sprake is van fraude, kunnen ze de rekening blokkeren of aangifte doen bij de politie.

Omdat de politie niet achter de ronselaars op Instagram aanging ben ik zelf nog een stapje verder gegaan. Ik heb me voorgedaan als potentiële geldezel en ik ben de accounts van ronselaars berichten gaan sturen: “Hoi, ik heb snel geld nodig, vertel eens wat meer.”

In totaal heb ik met een stuk of vijftien van die mensen contact gehad. Sommigen reageerden meteen, anderen na een dag. Maar ze zeiden allemaal ongeveer hetzelfde: “Ik kom je pinpas en code halen. Dan wordt er ongeveer 10.000 euro op je rekening gestort en jij krijgt er een percentage van.” Tegen een account heb ik gezegd: “Is goed, kom mijn pas en pincode maar halen, bij mij thuis.” Ik lokte ze naar mijn huis omdat ik benieuwd was wat voor types er zouden komen en of de politie me deze keer wel zou helpen.

Binnen twintig minuten reden ze mijn oprit op. Toen de ronselaars onderweg waren heb ik de politie gebeld om te vragen of ze hen eventueel konden arresteren. Een medewerker van de meldkamer zei dat als de ronselaars eenmaal bij mij binnen waren, ik kon terugbellen. Dat was voor mij helemaal niet veilig natuurlijk. Ik heb de politie die ronselaars op een presenteerblaadje aangeboden, toch konden ze er niks mee.

Toen die criminelen met hun auto de oprit op kwamen, bekeek ik ze stiekem vanaf mijn balkon. Een van hen bestuurde de auto en bleef erin wachten terwijl de ander naar mijn huis liep. Ik heb hem vanaf mijn balkon geprobeerd te filmen. Maar omdat ik hem niet binnen durfde laten heb ik toen telefonisch tegen hem gezegd: Weet je wel dat het strafbaar is wat je doet? Toen sprintte hij snel weg, sprong in de auto en waren ze ervandoor. Dat vond ik wel leuk om te zien. Klootzak, dacht ik.

De ronselaars die ik zelf heb gesproken vind ik trouwens zielige mensen. Ze handelen enkel en alleen uit eigenbelang. Ze willen zo snel mogelijk, zoveel mogelijk geld krijgen. Degene die het meeste risico loopt is immers de persoon die zijn of haar bankrekening ter beschikking heeft gesteld. Maar zonder hulp van de politie is het lastig om er iets aan te doen. Het lijkt alsof ze een gebrek aan kennis hebben op socialmediagebied. Met alleen een politie-account kun je een grote onlinewereld als Instagram niet beschermen tegen criminelen.

—

Een woordvoerder van de landelijke politie laat desgevraagd weten dat de politie onderzoek doet naar internetoplichting, waaronder ronselaars en geldezels. Mensen die zelf geen slachtoffer zijn van oplichting kunnen geen aangifte doen. Wel kunnen zij een melding maken. Alle meldingen worden meegenomen in de onderzoeken die er gaande zijn. De woordvoerder geeft aan dat politie online herkenbaar en onherkenbaar aanwezig is, net zoals de politie dat in het echte leven ook is.

De headerfoto is een bewerking. Het origineel is van Flickr-gebruiker socialmediasl444.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: