Headerillustratie door Sander Abbema.

Freek van Kraaikamp is geen fan van het kantoorleven. Het gaf hem een burn-out, maar inspireerde hem wel tot het schrijven van zijn debuutroman. Elitepauper is het verhaal van een keurig nette vermogensbeheerder met een dubbelleven.

De hoofdpersoon spuugt op wat hij ‘de taakjeseconomie’ noemt. Ofwel: de economie waarin we geld verdienen door het uitvoeren van geestdodende taakjes als het invullen van excelsheets, zodat we steeds meer spullen kunnen kopen die we eigenlijk helemaal niet nodig hebben. Elitepauper wordt verteld door een kantoorslaaf die razendsnel carrière maakte en miljoenenvermogens beheert – maar zijn leven in de betonjungle knijpt alle levensvreugde uit hem. Hij vindt troost in het voetbalstadion en in de roes van hooligangevechten en fantaseert hoe hij zijn burgerlijke collega’s kan vermoorden.

In het kader van de Boekenweek, en omdat literatuur fantastisch is, deze week een voorpublicatie van de roman die op 23 maart verschijnt bij Prometheus. Mocht je na het lezen van het fragment zin hebben gekregen om de rest van het boek te lezen, koop het dan in de boekwinkel (deze week krijg je er het boekenweekgeschenk gratis bij) of op de website van Prometheus.

Lees hieronder een fragment uit Elitepauper:

—

taak (de; v (m); meervoud: taken) 1. werk dat is opgelegd

Halfzeven de wekker, acht uur de deur uit. Altijd net te laat. Uiterlijk vijf over acht weg, anders mis ik mijn aansluiting. Haasten op de fiets. Dringen in de metro.

Soms probeer ik in de metro oogcontact te maken. Niet omdat ik per se contact wil maken. Maar om een reactie te ontlokken, om een teken van leven te krijgen. Om het vuur in hun ogen te zien branden, al is het maar uit irritatie.

Ik draag een blauw pak, met bruinleren schoenen en een zwarte overjas. Naast mij staat een aktetas van lichtbruin leer. Halte Betonjungle uitstappen.

De taakjesmensen om mij heen zijn haast allemaal jong, blank en man. Het zijn de ideale schoonzonen. Ze dragen pakken, van een eenduidige donkere kleur.

De kleuren die we als het minst feestelijk classificeren, zien we als het meest professioneel. Ze worden vaak in drie delen gedragen. Het geeft aan dat we professionals zijn. Het vormt ons taakjesuniform. Daar kan de klant vertrouwen in hebben. Die regelen het wel. Mijn taak is het schuiven met handtekeningen.

Zelf heb ik twee pakken. Mijn favoriet is een staalblauw, slimfit pak dat volledig is doorgeput. Het heeft zachte schouders en brede revers. Het heeft klepzakken, met hoornen knopen en Milanese knoopsgaten. Mijn andere pak is leigrijs, unconstructed. Het is gemaakt van een mix van 90 procent wol en 10 procent zijde, met een Napolitaanse schouderinzet en opgestikte zakken. Het is afgemaakt met 2,5-knoops corozo-knopen. ‘Kissing buttons’ onder aan de mouwen. Mijn pantalons hebben allebei een gulp met knopen, zijtrekkers en een omslag. Bij belangrijke afspraken trek ik altijd mijn staalblauwe pak aan.

Ik heb vijf overhemden. Twee witte, twee blauwe en een gestreept. Het witte hemd heeft dunne blauwe streepjes. Allemaal zijn ze handgemaakt, van two-ply Egyptisch katoen, buttondown boord, parelmoeren knopen, met een enkel manchet.

Ik heb vijf paar sokken, gemaakt van merinowol. Twee paar met zwart-witte strepen. Een grijs paar. Een groen paar en een paar zwarte sokken met witte polkadots.

Ik heb twee paar donkerbruine leren schoenen en een zwartleren paar. Het zijn exact dezelfde schoenen, alleen in een andere kleur. Allebei mijn schoenen hebben een dubbele gesp.

Ik heb twee stropdassen, allebei gemaakt van zijde. Het zijn dunne stropdassen, die heb ik laatst gekocht. Beide dassen zijn dun en geknoopt met een four-in-hand-knoop. Een is zwart, de ander is grijs, net als mijn pak.

Voor de casual friday heb ik een donkerbruine, katoenen kaki broek en een olijfgroene polo met een klein maar goed zichtbaar merkje. Meestal draag ik er dan een paar witte sneakers onder. Als ik tenminste geen klantafspraken heb op vrijdag, dan draag ik gewoon een pak.

Op zondag was en strijk ik al mijn kleren. Op maandag trek ik altijd een blauw pak aan, dan oog ik minder bleek.

Na het uitstappen volgt de wandeling tussen de taakjesmensen naar ieder onze eigen kamer. Alles is hier zielloos. De Betonjungle wordt gevormd door kantoorkolossen. Rijen en rijen van betonnen kantoorkolossen, die zijn opgetrokken uit fascistenarchitectuur. Neergezet zonder een spoortje emotie, zodat de taakjesmensen zich op geen enkele manier af kunnen laten leiden van hun verantwoordelijkheden.

Dit zijn concentratiekampen, in de meest letterlijke zin van het woord. We bewegen ons voort in een berustende stilte, waarin iedereen zich realiseert dat we weer ‘een dagje mogen’. Al deze mensen leven het leven als het neuken met een condoom. Je weet dat het er is, maar je voelt het niet.

Het is nu exact 08:55. Om 09:00 begint iedereen met zijn taakje. Precies om 11:00 houden we een koffiepauze die meestal 10 minuten duurt, uiterlijk om 11:15 zit iedereen weer op zijn werkplek. We werken door tot 12:30, dan is het pauze tot 13:30. Als je om 13:20 nog niet achter je bureau zit, dan kijken mensen in De Kamer je bestraffend aan. Om 16:00 leggen we het werk neer voor een glas fris of soep. Meestal hebben we dan al genoeg koffie gehad. We mogen dan een kwartiertje praten over wat we vanavond gaan doen, en eten. Om 16:15 begint iedereen weer op zijn toetsen te tikken. Vanaf 17:30 kijkt iedereen naar de klok, dan moeten we nog dertig minuten totdat het 18:00 is. Om 18:00 pakt iedereen zijn jasje en maken we onze stropdassen los. Dan mogen we naar huis, morgen weer een dag.

De lift in mijn eigen Kantoorkolos brengt me naar De Kamer. Wat daar volgt is een dag vol moeten. Het moeten doen van onbeduidende taakjes.

Taakjes die onderdeel uitmaken van een nog groter en onbeduidender doel. Taakjes in excelletjes, feitjes op het intranet, taakjes over contacten met klanten in het crm-systeem, plichtmatige praatjes over taakjes aan de koffiemachine, afspraakjes en praatjes over het nakomen van taakjes, praatjes over niets om de tijd te doden, mailtjes over niet-nagekomen taakjes, pop-ups en to do’s om taakjes niet te vergeten, om vier uur soep en een stiekeme rookpauze, extra lang poepen omdat je geen zin hebt om te werken, taakjes in tabelletjes en de klok zien bewegen tot het eindelijk zes uur is en je net als iedereen weer in de metro naar huis mag.

In de Kantoorkolos werk ik voor Mecker. Een van origine Duitse investeringsmaatschappij die zich in de afgelopen tien jaar heeft opgewerkt tot de top vijf van de wereldwijde investeringsmaatschappijmarkt. Mecker is een familiebedrijf, uit het oosten van Duitsland. Ergens dicht tegen de Poolse grens is het na de Tweede Wereldoorlog groot geworden.

De familie Mecker verstrekte, tegen woekerrentes, de broodnodige financiering voor de wederopbouw. Mecker heeft inmiddels 189 vestigingen in 42 landen met een omzet van 43 miljard dollar. Wereldwijd werken er bij Mecker 104.015 mensen. Als je bij Mecker werkt, dan heb je het gemaakt.

Een echte Meckeriaan dient zich te allen tijde als een uitmuntende professional op te stellen, het is de gouden Mecker-regel. Het staat in gigantische gouden letters boven de receptie geschreven. EIN ECHTER MECKERIANER SOLLTE SICH IMMER ALS VORZÜGLICHER PROFI VERHALTEN.

Maar een uitmuntende professional ben je niet zomaar. Om een uitmuntende professional bij Mecker te zijn dien je je aan regeltjes te houden. Heel-veel-regeltjes.

Een echte Meckeriaan, zoals de familie Mecker haar medewerkers liefkozend noemt, dient zich namelijk aan strikte gedragsregels te houden. De zogenaamde ‘Mecker-Values’.

Een medewerker van Mecker dient in zijn of haar gedrag de allerhoogste mate van integriteit, professionaliteit, respect, zorgzaamheid en punctualiteit in acht te nemen.

Een Meckeriaan heeft te allen tijde respect voor zijn of haar eigen lichamelijke en psychische integriteit alsmede voor die van zijn of haar collega’s. Praktisch komen hier de volgende gedragsregels en afspraken uit voort.

Start werkdag: 09:00. Pauze 12:30-13:30. Einde werkdag: 18:00. Werknemer dient in te klokken bij binnenkomst. Werknemer dient uit te klokken bij vertrek. Roken, social media en privételefoongesprekken zijn enkel in de pauze toegestaan. De klant heeft altijd gelijk. De klant dient binnen een uur teruggebeld te worden. Geen muziek of radio op de werkvloer. Werknemers dienen te allen tijde representatief gekleed te gaan. Werknemer dient de hoogst mogelijke graad van persoonlijke hygiëne na te streven. Werknemers mogen enkel de ruimtes betreden waarvoor zij volgens hun autorisatieniveau zijn vrijgegeven. Privéaangelegenheden onder werktijd zoals een bezoek aan het toilet of het nuttigen van koffie, thee of water dienen buiten de vastgestelde pauzetijden zoveel mogelijk geclusterd plaats te vinden. Op werkplekken mag niet gegeten worden, dit mag enkel in de daarvoor aangewezen ruimtes. Een verlofaanvraag dient twee weken voor de verlofdatum geaccordeerd te zijn bij de betreffende leidinggevende. Bij overtreding volgt een waarschuwing. Bij drie overtredingen volgt een officiële waarschuwing. Bij twee officiële waarschuwingen volgt ontslag. Deze regels gelden voor alle 104.015 Meckerianen in alle 42 landen en 189 vestigingen.

Opdat we ze nooit vergeten hangen deze regels bij binnenkomst op het muurtje tussen de liften die ons naar onze afdelingen en kamers brengen. Op iedere verdieping hangen de regels op dezelfde plek tussen de liften. Zodat je ze ook weer ziet als je de lift in-, en uitstapt. Op alle zeventien verdiepingen hangen dus dezelfde regels. En als we het toch zouden willen vergeten dient iedere afdelingsmanager de regels maandelijks in het afdelingsoverleg te benoemen, inclusief de aandachtspunten van de aankomende en de afgelopen maand.

Onze Kantoorkolos is een gebouw met lange gangen. Eindeloos lange gangen vol kamers met taakjesmensen. De muren in de Kantoorkolos zijn hoofdzakelijk wit, met zilverstrepen. Op de vloer ligt een lila tapijt, het is van laagpolig bouclé. De deuren naar onze kamers zijn gemaakt van wit matglas en in iedere ruimte staat minimaal één plant. Ook hier zijn binnen Mecker regels voor.

De Kamer heeft drie bureau-eilanden met twee werkplekken per bureau-eiland. Ik werk er dus met vijf andere taakjesmensen. Het zijn doorgeleerde studenten met torenhoge ambities. Alle vijf kozen ze deze baan omdat het later beter is voor hun carrière. Later, als je groot bent. Alsof je het leven op de groei koopt.

In onze Kamer ben ik de getapte jongen. Met een contract voor onbepaalde tijd. Een stevig salaris en een riante bonusregeling. Een laptop, een smartphone en een korting op de sportschool, waar ik al jaren lid ben, maar nooit naartoe ga. Ik mag onbeperkt eerste klas reizen in het openbaar vervoer.

In ruil daarvoor ben ik Senior Consultant Strategy, Customer & Operations. Een paar jaar geleden hebben ze me aangenomen in het highpotentialprogramma. In korte tijd steeg ik van de vierde verdieping naar De Kamer op de elfde verdieping. Bovengemiddeld snel stormde ik over de Mecker-carrièreladder. Mijn collega’s zeggen dat ik ‘goed bezig ben’. Mijn moeder vindt dat ook. Ondertussen verveel ik me er de tering.

—

De 83ste editie van de Boekenweek vindt plaats van zaterdag 10 maart tot en met zondag 18 maart en heeft Natuur als thema.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: