Ik vroeg ouders op welke leeftijd ik mijn financiële shit op orde moet hebben

Levens van twintigers zijn vaak een grote financiële misère. Is het niet omdat je een torenhoge huur hebt, dan is het wel omdat je nog een flinke studieschuld moet afbetalen, die je hebt opgespaard voor een studie waar je vervolgens nauwelijks een baan kunt krijgen die een beetje redelijk betaalt. Met je schrale inkomen kun je ook voorlopig wel fluiten naar een sociale huurwoning, om maar te zwijgen over een hypotheek voor een koophuis.

Soms bedenk je misschien wel eens dat je je leven misschien binnenkort eens een beetje op orde zou moeten brengen, maar vervolgens stop je die gedachte het liefst zo diep mogelijk weg. Morgen weer een dag, en overmorgen vast ook wel weer. Maar omdat je er op een dag toch echt aan moet geloven, besloot ik om te achterhalen wanneer je je financiële shit nou écht geregeld moet hebben. En als er iemand is die daar het antwoord op weet, dan zijn het mensen die hun schaapjes al lang op het droge hebben – onze ouders. Daarom dwong ik mijn vrienden eens bij hun ouders langs te gaan en ze te vragen hoe zij dat destijds hebben aangepakt.

Mijn moeder heeft 25 jaar voor de klas gestaan bij een basisschool, en is tegenwoordig mindfulnesstrainer. Samen met mijn vader kreeg ze vier dochters waarvan ik de derde ben. Mijn oudste zus werd geboren toen ze 28 was.

Benthe König: Hoi mam, op welke leeftijd had jij al je financiële zaakjes geregeld?
Carolien: Toen ik 24 was kreeg ik een vaste aanstelling als docent. Ik had vanaf toen een goed betaalde baan en begon aan het opbouwen van mijn pensioen. Mijn eerste huis kocht ik toen ik 26 was. Dus ik zou zeggen: ergens rond die tijd.

Heb je veel gespaard in je twintiger jaren?
Ja. We werkten hard en gaven weinig uit. Dus we hadden veel spaargeld. We gingen weleens op vakantie met de fiets, maar we deden niks geks. We waren vooral bezig met nascholing, en volgden allerlei cursussen. Dat klinkt nu heel stoer, maar achteraf gezien denk ik dat we dat anders hadden moeten toen. We hadden beter de focus kunnen leggen op het doen van leuke in plaats van nuttige dingen.

Wat had je dan willen doen?
Vooral voordat we kinderen kregen hadden we alle tijd, en we hadden het best ruim. Maar in plaats van altijd maar verslagen te schrijven hadden we wat meer tijd moeten besteden aan dingen die het leven leuker maken, zoals reizen. Nu zie ik dat jij dat beter doet. Je geeft je geld uit aan leuke dingen. Een weekendje hier, een feestje daar. Dat doe ik zelf nu ook meer, dat heb ik wel echt van jullie geleerd.

Vind je dat ik de komende jaren moet gaan sparen?
Nou, je besteedt veel tijd aan sport en daarom is er niet zoveel tijd om te sparen. Ik vind het wel fijn dat je niet alleen maar bezig bent met studeren – of althans minder dan ik. Gelukkig doe je een studie waarmee je jezelf later goed zal kunnen onderhouden [biomedische wetenschappen, red.]. Dat komt goed van pas, want van kogelstoten word je helaas niet zo rijk.

Denk je dat je om gelukkig te worden meer tijd aan je passies moet besteden en minder aan je financiën?
Veel geld draagt niet bij aan geluk. Dat heb ik zelf ook zo ervaren toen ik een burn-out had. Dat ik een groot huis had en geen financiële zorgen deed er niet toe. Ik was ongelukkig, ook al waren we best rijk. Nu ervaar ik het tegenovergestelde. Ik ben gelukkig en verdien juist minder. Dat neemt niet weg dat je wel een beetje geld nodig hebt om te kunnen doen wat je gelukkig maakt. Elke dag naar kogelstoten rijden kost ook benzine.

Mijn moeder studeerde psychologie in Utrecht, en ontmoette daar ook mijn vader. Twee jaar voordat ik geboren werd, kregen mijn ouders een relatie met nog een vrouw. Met zijn drieën kochten ze een huis op het platteland in Drenthe. We woonden als drie-oudergezin in een klein dorpje. Mensen keken daar soms wel van op.

Jorik Amit Galama: Ha mam, ben je tevreden over hoe je je twintiger jaren hebt besteed?
Ellen: Ja, het is allemaal heel organisch gegaan. Ik denk achteraf weleens dat ik vrij snel het werkzame leven in ben gegaan. Het was voor mij ook wel heel belangrijk om financieel onafhankelijk te zijn, als vrouw al helemaal. Ik had dus al snel een goedbetaalde baan als klinisch psycholoog in het ziekenhuis, en daarnaast mijn eigen psychotherapie-praktijk. Ik werkte overigens niet fulltime, zodat ik tijd over had voor andere dingen. Het is heel belangrijk om ook met je passies bezig te zijn. Maar dat doe jij ook. Want jij gaat helemaal voor de kunst.

Dat klopt, maar dat zal me niet bepaald financieel onafhankelijk maken. Het is eerder financiële zelfmoord.
Ja, ik heb ook geen idee hoe het zal aflopen. Maar je vindt het in ieder geval fijn, dat is het belangrijkste. Vroeger was je bovendien sneller verzekerd van een goede baan op basis van je studiekeuze dan nu. Tegenwoordig moet je meer lef hebben, en creatief en sociaal zijn. Je moet de wereld proberen te begrijpen.

Denk je dat ik geld opzij moet zetten voor bepaalde dingen?
Dat hangt van je eigen behoefte en je levensstandaard af. Het is persoonlijk. Zelf heb ik dat ook niet echt gedaan. Ik verdiende dan wel goed, maar ik ben geen spaarder. We hebben alleen een noodzakelijke buffer voor als de auto of de wasmachine uitvalt.

Dus niet investeren maar feesten?
Het een hoeft het ander niet uit te sluiten. De jaren tussen je twintigste en je dertigste zijn heel vormend voor de rest van je leven. Als ik naar mezelf kijk was het vooral een fase van persoonlijke en spirituele groei, waarin ik mijn sociale leven opbouwde, veel met muziek bezig was en cultuur snoof. Investeren hoeft niet per se over geld te gaan.

Was het hebben van een drie-ouderschap een financieel voordeel?
Daar heb ik eigenlijk nooit zo bij stil gestaan. Maar inderdaad, de lasten en de kosten kunnen gedeeld worden. Je koopt met zijn drieën een huis en kunt ook de zorg voor de kinderen verdelen. Daardoor hebben we altijd genoeg tijd gehad om bijvoorbeeld onze hobby’s in stand te houden. Het huis waarin jij bent opgegroeid kochten we trouwens toen jij vier jaar oud was.

Nu we het daar toch over hebben: op welke leeftijd vind je dat ik een baan en een huis moet hebben?
Dat verschilt per persoon. Zelf ben ik na mijn afstuderen financieel onafhankelijk geworden, en tegenwoordig is het natuurlijk wel allemaal veel moeilijker. Het lijkt me heel vervelend om altijd afhankelijk te blijven van een huisbaas en een huurprijs. Je financiële zekerheid gaat er niet bepaald op vooruit.

Moet ik al nadenken over mijn pensioen?
Haha. Nee, dat zou ik niet doen hoor. Wij krijgen al geen pensioen meer, dus neem je tijd.

Mijn vader studeerde rechten in Den Haag, en kreeg daarna een goede baan in Rotterdam. Op zijn 23e trouwde hij met mijn moeder – ze kenden elkaar van de studentenvereniging – en vier jaar later kochten ze een huis in Dieren. Daar begonnen ze een eigen advocatenkantoor. Zes jaar geleden overleed mijn moeder, en inmiddels woont hij in Den Haag samen met zijn nieuwe vriendin.

Koen van der Zwan: Ha pap, op welke leeftijd had jij al je zaakjes eigenlijk geregeld?
Sander: Ik denk dat dat rond mijn dertigste is geweest. Ik denk dat ook wel de leeftijd is waarop je dat moet hebben gedaan. Voor mij was het plaatje compleet toen ik mijn pensioen regelde. Ik heb een verzekering afgesloten die ervoor zou zorgen dat ik met mijn 55e met pensioen zou gaan.

Maar je bent nu 60 en dat is niet gebeurd.
Nee, want toen ik 55 was en die pensioenregeling beschikbaar werd, had ik geen zin om te stoppen met werken. Ik had ook een groot behoeftepatroon en kinderen die ik financieel wilde ondersteunen. Dus nu ga ik van jaar tot jaar door, zolang het nog leuk is. Ik laat het gewoon op me af komen. Het belangrijkste is dat je het een beetje naar je zin hebt.

Denk je dat het daarom een goed idee is om maximaal bij te lenen en daar leuke dingen van te doen?
Nee. Ik zal je een voorbeeld geven. Mijn middelbare school had als motto ‘Vrijheid in gebondenheid’. Vrijheid is geweldig, maar er is een grens. Die grens is verantwoordelijkheid. Daarom ben ik ook mijn eigen bedrijf begonnen. Zodat ik kon doen en laten wat ik wilde, maar uiteraard niet zonder een gezonde portie verantwoordelijkheidsgevoel. Maximaal lenen klinkt alsof je niet nadenkt over consequenties. Dan neem je dus alleen heel veel vrijheid en mis je de gebondenheid.

Heb je weleens spijt van hoe je die jaren hebt ingevuld?
Nee, maar ik kijk wel naar jullie generatie en zie dat jullie meer ruimte nemen om te genieten. Jullie gaan op wereldreizen en nemen sabbaticals. Mijn generatie deed dat nauwelijks. Als ik nu om me heen kijk denk ik wel eens: verdorie, ik ben al mijn hele leven aan het werk. Dat vind ik weleens jammer, maar het hoorde er toen gewoon niet bij. Wij gingen na de middelbare school studeren en dan aan het werk. Binnen dat stramien heb ik zowel verantwoordelijk genomen als vrij proberen te zijn. Dat is me goed gelukt. Maar ik vind dat jullie generatie een leuker stramien heeft.

Was je veel bezig met de toekomst?
Wij zijn zeer bezig geweest met onze toekomst. Ik had een goede baan na mijn studie, en het was best denkbaar dat ik de rest van mijn leven bij dat advocatenkantoor zou zijn gebleven. Maar we hebben ervoor gekozen om dat niet te doen. In plaats daarvan zijn we op een planmatige manier uit Den Haag vertrokken en voor onszelf begonnen. We hebben alles achter ons gelaten om te doen wat we leuk vonden: rijden op IJslandse pony’s en in de natuur zijn.

Wat denk je van alle twintigers die nu aan het struggelen zijn om een huis te betalen?
Als je een hypotheek wil, zit je studieschuld je in de weg. Dat is nou eenmaal een maatschappelijke realiteit. Dingen veranderen nou eenmaal: ik heb ook periodes meegemaakt dat mensen juist heel makkelijk leningen konden krijgen, en daardoor later in de problemen kwamen. Als je het belangrijk vindt om een huis te hebben, zal je daar iets voor opzij moeten zetten, en oplossingen moeten verzinnen.

Mijn vader is opgegroeid in Arnhem, waar hij op zijn negentiende begon te werken als computerprogrammeur. Toen hij 28 was, begon hij bij het conservatorium, om vervolgens alsnog terug de automatisering in te gaan. Hij heeft een paar jaar geleden zijn eerste huis gekocht en is tegenwoordig alleenstaand. Aangezien hij ziek is werkt hij niet fulltime. Hij was 29 toen ik geboren werd; ik ben zijn enige kind.

Anne Wijn: Hoi pap, wanneer denk je dat ik een eigen huis moet kopen?
Ron: Dat komt wel aan de orde als je een vaste baan hebt. Ik zou je adviseren om niet net als ik pas rond je vijftigste je eerste huis te kopen. Want nu ik een huis heb, besef ik pas dat een hypotheek echt veel voordeliger is dan huren. Toen ik huurde betaalde ik 700 euro aan kale huur. Nu betaal ik alles erop en eraan 500 euro per maand. En ik krijg van de belasting nog een flink bedrag terug.

Wat doe je met het geld dat je overhoudt, nu je minder geld per maand kwijt bent?
Niet zoveel. Ik ben geen spaarder en bovendien is mijn behoeftepatroon ook toegenomen. Want los van de hypotheek moet ik ook gemeentelijke belastingen betalen en heb ik extra zorgkosten. Doordat ik ziek ben geworden werk ik ook niet meer fulltime. Dat scheelt me 30% per maand. Gelukkig spaar jij wel. Je hebt financieel verantwoordelijkheidsgevoel. Zodra het kan zet je wat geld apart.

Vind je dat ik zoveel mogelijk moet sparen?
Ik denk dat het wel slim is om veel te sparen, dat zou ik iedereen adviseren. Zo kun je alvast geld opzij zetten voor een eigen woning. Wie weet moet je in de toekomst ook nog wel wat geld in je werk investeren. Juist omdat je het niet weet is het handig om een paar duizend euro achter de hand te hebben.

Wat vind je van de huidige huizenmarkt?
Kwalijk. Het is moeilijk voor jonge mensen om een huis te vinden. Veel mensen blijven daarom langer op kamers wonen. Dat is jammer. Er zou meer sociaal gebouwd moeten worden. Er zouden ook betaalbare koopwoningen moeten zijn. Je moet tegenwoordig ook al zoveel eigen geld meenemen. Bij mij was dat niet nodig. Maar ik heb dan ook op een goed moment mijn huis gekocht, tijdens het dieptepunt van de crisis. De waarde van mijn huis is sindsdien enorm gestegen.

Heb je spijt van bepaalde dingen waar vroeger veel geld aan hebt besteed?
Als ik niet had gerookt en gedronken, was ik nu een stuk rijker geweest. Maar nee, ik doe niet aan spijt. Ik heb slechte gewoontes, maar zo is het gegaan. Natuurlijk zijn er dingen waarvan je achteraf denkt dat je het beter niet had kunnen doen, maar spijt hebben is zinloos.

Denk je dat ik straks beter kan gaan freelancen of vast in dienst kan gaan?
Freelancen is wel een though business. Je moet concurreren met heel veel anderen. Als je begint met freelancen moet je ook zelf over je pensioen gaan nadenken. Maar dat soort dingen gaan vanzelf. Je houdt erg van reizen dus ik zie je ook nog wel vertrekken naar het buitenland. Als je straks stage gaat lopen ben ik benieuwd wat je van de setting van zo’n baan vindt.

Waar moet ik de komende jaren echt op letten?
Jeetje. Zorg goed voor jezelf op alle vlakken en blijf dicht bij jezelf. Goed naar jezelf luisteren dus. Als je bijvoorbeeld ongelukkig wordt van een bepaalde functie, dan moet je daarnaar luisteren en iets veranderen. Niet blijven hangen in dingen die je niet fijn vindt.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: