Hoe film je de gevolgen van een economische crisis? Niet zoals in ‘Happy Winter’

Er zijn verhalen die het medium film goed kan overbrengen, en er zijn dingen waar het zich minder voor leent. Een verhaal vertellen over een jongetje en een draak? Toppesteijn. Je iets bijbrengen over differentiaalvergelijkingen? Nee, daar moet je film niet voor hebben. Hier moest ik aan denken toen ik de documentaire Happy Winter keek, van de Italiaanse filmmaker Giovanni Totaro (Palermo, 1988). Totaro studeerde experimentele film aan de kunstacademie van Palermo, en als ik zeg dat ik zijn film ‘keek’ bedoel ik: me ietwat verveeld afvragen waar ik nu precies naar zat te kijken.

In Happy Winter wordt een kleine gemeenschap gevolgd van mensen die zich op het Mondello-strand bij Palermo ophouden. De gebeurtenissen spelen zich af rondom de Ferragosta-feestdag (15 augustus, de Maria Tenhemelopneming), waarvan een vriendin me verzekerde dat dat de dag is waarop heel Italië collectief niks doet. Een heilige dag om het nietsdoen te vieren.

In het openingsshot zien we een duiker die op de zeebodem met een metaaldetector zoekt naar schatten. De duiker: een vreemde spoorzoeker, een archeoloog als buitenstaander, een snuiter die iets waardevols zoekt op een ongewone plek. Het daaropvolgende shot lijkt wel geschilderd: het is een droneshot waarbij de camera over het gedeelte van het strand trekt waar in vrolijke kleuren geschilderde maar verder iets vervallen strandhuisjes staan en waar de verdere actie van de film zich afspeelt.

In de film volg je vervolgens een barman die met een koelbox met bier en fris over het strand loopt te venten, drie vriendinnen die samen keuvelen over mannen en de toekomst, een wannabe-politicus die met een anti-migrantenboodschap en meespelen met kaartspellen probeert zieltjes te winnen, vrijende tieners, barbecuende pensionado’s, biddende christenen, mensen die gebiologeerd naar voetbalwedstrijden kijken, feesten.

Er is bedrijvigheid op een strand, noteerde ik tijdens het kijken. Mensen doen dingen. Dit was wat ik leerde. Niet veel meer.

De bedoeling van de film, las ik in het begeleidend schrijven, is duidelijk maken dat Italianen op het strand nog de schijn proberen op te houden dat er geen economische crisis is, dat alles goed gaat. Dat geeft de bedrijvigheid op het strand iets tragisch, of tragi-komisch, maar je moet echt wel van goede huize (of Italiaanse huize) komen, wil je dat echt goed terugzien in de film.

Mensen doen dingen, of juist niet, in de film ‘Happy Winter’.

Ik stel me voor dat de filmmaker zijn strand zag als een microkosmos waarin Italië als geheel in het klein bestudeerd of in ieder geval getoond kon worden. En oké: een politicus die praat over het gevaar van immigranten, volgevreten Italianen die zelfingenomen op een strand liggen, vervallen huisjes waar ze angstvallig nog iets van proberen te maken, mensen die ‘s nachts in de zee dansen bij rood licht, alsof er een apocalyps te wachten staat, die elkaar ‘happy winter’ wensen omdat de winter eraan komt: er zit betrekkelijke poëzie in, het zegt iets over de tijd waarin we leven.

Maar als film an sich werkt het voor mij niet. Daarvoor moet je te veel zelf je interpretatie erop leggen, moet je te veel kennis hebben van de Italiaanse nostalgische gevoelens – er zit muziek in van Rino Gaetano, die in Italië bekend staat als een legendarische protestzanger, een darling van links. Maar als je net als ik geen idee hebt wie die kerel is heeft het gewoon niet dezelfde emotionele, nostalgische, lading.

Zo verliefd werd de filmmaker op zijn personages, op zijn slim gevonden afgebakende onderwerp, dat hij uit het oog verloor dat een onderdeel van een geheel niet per se een geslaagde film levert.

Oordeel zelf: ‘Happy Winter’ is op zaterdag 25 november en zondag 26 november nog te zien op het IDFA.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: