Ik vroeg winkeldieven hoe lucratief stelen is

Coverfoto via Flickr-gebruiker THX0477, illustraties door Roel de Witte

Nergens in Europa lijden winkels zoveel verlies door winkeldiefstal als in Nederland. Volgens onderzoek in opdracht van beveiligingsbedrijf Checkpoint Systems zagen Nederlandse winkeliers 1,5 procent van hun totale omzet door diefstal in rook opgaan. Het Centraal Bureau voor Statistiek zegt dat vooral criminele bendes uit Oost-Europa graag hun zakken komen vullen.

Zonder baan lijkt stelen om te overleven voor sommigen blijkbaar de enige optie. Maar hoe zit het met de winkeldieven van onze leeftijd en van eigen bodem? Wat zijn hun beweegredenen? Om dit te onderzoeken vroeg ik een paar Nederlandse winkeldieven hoe lucratief diefstal is, of ze de gestolen spullen echt nodig hadden.

Evert*, 26 VICE Money: Hoe ziet jouw dievencarrière eruit?
Evert: Ik heb het zo’n twee jaar gedaan, en ben er nu sinds drie jaar mee gestopt. Ik deed het altijd samen met mijn vriendin, nooit alleen. Het begon toen we een vrouw leerden kennen met een baby die onderin haar kinderwagen een speciaal soort tas had die van binnen bekleed was met aluminiumfolie. Zo kon ze alles in die tas gooien zonder dat het alarm afging. We zijn een paar keer met haar mee geweest en hebben toen die tas van d’r gejat. Zodat we wisten hoe het precies moest. Je deed in de binnenvoering aluminiumfolie met een speciaal soort gaas. Dan naaide je de binnenvoering weer dicht en leek het een gewone tas. We hebben er toen zelf één gemaakt. Een grote vrouwelijke handtas. Deze laadden we gewoon elke dag weer vol. Als we gingen jatten, gingen we eerst douchen en maakten we ons netjes. We deden lakschoenen en blazers aan en hadden een hele verzameling shopping bags van dure merken die we meenamen, zodat het leek alsof we al flink wat hadden uitgegeven. Daarom vermoedden de winkeliers niks. We leken gewoon rijkelui die aan het shoppen waren. Behoorlijk systematisch dus. Ging het altijd goed?
Het ging één keer mis: de enige keer dat ik aan het jatten was zonder die anti-alarm tas. Daarom moest ik het alarm al in de paskamers losmaken. Ik besloot ‘m met mijn aansteker los te branden, maar de verf vloog in de fik. Ik heb toen snel een sigaret opgestoken zodat het leek alsof ik gewoon aan het roken was. Er kwam beveiliging. Ik zei dat ik vet gestresst was omdat ik niet wist welke maat ik moest kiezen, maar ze hadden me door. Ik heb toen anderhalve dag op het politiebureau gezeten. Oké, heftig, maar elke dag tassen met kleding, wat deed je daarmee?
We kenden veel mensen uit Suriname. Die bestelden kleding bij ons, voor de helft van de prijs. Dan gingen wij het halen. Je moet van tevoren de maat weten en zo. Eerst een koper hebben dus, en dan halen. We namen ook altijd iets voor onszelf mee. Wow, oké, je deed goede zaken.
Het was echt een business. We deden het voor de klant. In die tijd verdienden we driehonderd euro per dag. We hebben niks overgehouden. We gaven alles uit. We verdienden veel. Duizenden euro’s per maand. Wat deden jullie met al dat geld?
Op de bank zitten, jonko roken. We hadden het geld dat we met de kledingverkoop verdienden echt nodig. Ik had een uitkering, maar dat was niet genoeg om leuk van te leven. Je wil altijd meer hè. Als je meer verdient, geef je meer uit. Het is nooit genoeg. Waarom kozen jullie niet voor een normale baan?
We waren onverstandig. Als je jong bent kunnen dat soort dingen. We zagen onszelf als Bonnie en Clyde. Nu doe ik het niet meer, ik heb een baan en een vast contract. Je schiet er niks mee op. Op een gegeven moment heb je alles. En dan heb je zin om weer een normaal leven te leiden.

Olivia*, 22 Voor hoeveel geld heb je producten gestolen?
Olivia: Ik denk rond de twee à drieduizend euro. Ik heb sowieso al vier keer iets gejat van 150 euro: een tuinbroek, een designerjurk en twee jassen.

Hoe kwam je erbij om te gaan stelen?
Ik liep een keer met een vriendin in een winkel en toen we buiten kwamen zei ze: “Kijk, ik heb een jurkje meegenomen.” Dat was echt iets van tachtig euro. Toen dacht ik: mijn god, dit is geweldig. Daarna gingen we naar La Place. We pakten allemaal eten en liepen ermee weg zonder af te rekenen. Toen voelde ik me de machtigste vrouw op aarde.

Wat heb je zoal gejat?
Sieraden, kleding, heel veel onderbroeken. Ik vind het achterlijk om vijftien euro te betalen voor een touwtje door je reet, dus ja dan is de keuze snel gemaakt. Had je het nodig?
Nee, absoluut niet. Ik had geen geld, maar ik had die luxeproducten niet nodig. Ik had ook gewoon een bijbaantje. Kijk, je steelt dingen niet omdat je ze nodig hebt, maar gewoon omdat het kan. Ik kan me nog goed herinneren dat ik met een vriendin op rooftocht ging en dan had ik van alles gejat, tassen vol, en dan had ik één ding in de verkeerde maat meegenomen. Daar lag ik dan echt wakker van, dat ik iets niet in de goede maat had. Ik walgde van mijn eigen hebberigheid. Ik studeer nog aan de universiteit, dus het vooroordeel dat alleen laagopgeleiden stelen klopt niet.

Je kan gepakt worden en je benadeelt anderen, is dat het waard?
Ja, ik had het gevoel dat ik toch niet gepakt zou worden. Ik voelde me onschadelijk. Ik was er heel goed in. En ik zie er niet uit als een dievegge. Is het echt een bijverdienste?
Ja, ik gaf eigenlijk nauwelijks iets uit aan kleding en eten. Zo gingen er soms weken voorbij zonder dat ik iets uitgaf. Zo bespaar je ontzettend veel geld. Een bijbaan had ik ook wel, maar dat geld had ik nodig om mijn studie en de huur te betalen. Ik ging er echt op uit om een dag alles bij elkaar te stelen. Ik heb genoeg kleding voor de komende jaren. Ook al doe ik het niet meer, ik bespaar nu nog steeds geld. Wat was je strategie?
Zoveel mogelijk shit pakken. En dan heel blij zijn met allemaal troep die je niet nodig hebt. Aan het einde van de dag zat ik dan content met een kop koffie op een terras te genieten van wat ik allemaal gejat had. Zelfs mijn meest brave vriendinnen heb ik meegetrokken in het stelen. Je speelt in op de hebberigheid van de mens, dus ze zijn makkelijk over te halen. Wat betreft praktische strategie: ik rukte in de paskamers gewoon de diefstalbeveiliging eraf.

Waar had je het vooral op gemunt? Welke producten of winkels?
H&M sowieso voor kleding. Kruidvat voor shampoo, body lotion, mascara en dat soort dingen. Soms rende ik gewoon de Zara uit met allemaal dingen in mijn armen waar het alarm nog aanhing. Dan ging het alarm af, en dan gewoon rennen hè, met je armen vol. Kicken joh! Dat klinkt lollig, maar denk je er echt zo lichtvoetig over?
Het heeft mij veel zelfhaat opgeleverd. Ik schaamde me voor mijn eigen hebzucht. Ik heb ook een deel van mijn gestolen kleding aan een goed doel gegeven. Maar niet alles natuurlijk, haha! Zat er een ontwikkeling in het proces? Ging je steeds duurdere dingen stelen?
Ja, het begon met oorbellen, uiteindelijk werden het hele outfits. Ik heb zelfs wel eens dingen van honderden euro’s gestolen.

Olga*, 26 Voor hoeveel geld heb je producten gestolen?
Olga: In mijn hele leven? Nou jeetje, sowieso een jaar lang iedere week voor vijftig euro aan boodschappen. Plus een aantal jaar wat minder. Dus laten we zeggen, zo’n 3500 euro. Waarom ben je gaan stelen?
Het begon als een leuk spel. Een impulsief spel. Het plezier van een watermeloen onder mijn trui stoppen en dan grijzend doen alsof ik zwanger was terwijl ik de kassière aankeek en naar buiten liep. De roman De kleurenvanger van Peter Verhelst heeft me geïnspireerd. Er is een passage in dat boek waarin de hoofdpersoon met zijn linkerhand het kassameisje streelt en met zijn rechterhand zijn mandje vollaadt. Dat karakter heeft me geïnspireerd. Ik heb hier mijn eigen versie op bedacht. Ik ging dan de winkel in en vroeg aan een vakkenvuller op de man af: als ik nou deze hazelnootpasta in mijn boodschappentas doe, ga je dat dan verraden? Als ze nee zeiden, stopte ik het vervolgens, terwijl ze toekeken, in mijn tas. Je kunt het een politiek onderzoek noemen. Naar hoe betrokken werknemers zijn bij hun bedrijf. Vaak kon het ze geen moer schelen dat je iets steelt. Had je het geld dat je ermee bespaarde echt nodig?
Meestal niet, maar ik heb wel in situaties gezeten dat ik echt blut was en dus geen keuze had. Zo heb ik weleens een Siciliaanse droge worst gestolen omdat ik uitgehongerd was. Daar ben ik voor in de gevangenis beland.

Je bent er dus een keer voor gepakt. Was die worst het waard?
Zo zie ik het niet. Ik vond de gevangenis een hele bijzondere ervaring, ik had het niet willen missen. Ik heb me zelden zo rustig gevoeld. Er viel een diepe rust over me heen. Heerlijk. Ik moest helaas wel een boete betalen. Deed je het zodat je minder hoefde te werken?
Nee, ik zie het niet als een bijbaan. Het hele idee van wel of geen geld hebben, daar doe ik niet aan. Sinds vorig jaar heb ik een goed inkomen. Ik ben er dus overheen gegroeid.

Kimberley*, 23 Voor hoeveel geld heb je producten gestolen?
Kimberley: Dat zou ik niet weten. Ik jatte niet alleen uit winkels, maar ook uit auto’s. Mensen hebben daar vaak jassen en schoenen en cd’s in liggen. Je fietst door de straat en probeert alle auto’s. Veel mensen vergeten hun auto op slot te doen. Ik heb nooit het slot geforceerd. Wat heb je zoal gestolen?
De laatste keer was een boek bij de Urban Outfitters. Maar ook kleine dingen in grootverpakkingen, kleding bij de H&M. Ik knipte de alarmen er gewoon uit. Als je het naait, ziet het er weer mooi uit. In de paskamer trek je het aan en dan loop je weg. Ik heb ook veel spuitbussen met verf gestolen. Je weet wel, spuitbuskunst op straat. Bij de Gamma. Je tas volladen en hopen dat je niet gepakt wordt.

Je bent wel illegaal bezig, is het dat wel waard?
Daar denk je niet over na, je doet het voor de kick. Soms voel je je schuldig, maar dan denk je: de H&M is kut en groot en verdient genoeg. Dan heb je jezelf al weer gerustgesteld. Ik zou nooit bij iemand met een eigen winkeltje stelen. Dat wordt te persoonlijk. Was het een bijverdienste?
Toen ik vijftien jaar oud was, deed ik het echt om mijn passie te voeden. Het hele leven draaide om kunst en painten. Je deed er alles voor om het te krijgen. Dus jatte je. Ik had het geld niet en we wilden wel dingen. Dus ja, het was wel een bijverdienste.

Ben je wel eens gesnapt?
Ik heb een keer één schoen gejat in een winkel. Van de showmodellen hebben ze altijd maar één schoen. Toen zijn we op zoek gegaan naar de andere. Die vonden we uiteindelijk bij de Footlocker. Mijn vriend deed de schoen in zijn jaszak, maar toen werden we gesnapt. Hadden we maar één schoen om mee naar huis te nemen. Op de terugweg jatten we nog een toeristische tietenmok. Werden we weer gesnapt. We zetten het op een lopen, maar we werden gepakt. Toen begon de winkelier aan ons te trekken en viel die mok kapot. Ik kreeg veertig euro per maand van mijn vader en moest toen dertig euro voor een kapotte mok betalen, omdat mijn vriendje geen geld had.

Zie je er een business in?
Ja, ik snap heel goed dat mensen rondkomen van het verkopen van gestolen goederen. Dat vind ik interessant. Het is een illegaal systeem. Buiten de legale economische protocollen. Het is een baan. Professionele dieven maken gewoon werkdagen. Linda*, 26 Hoi Linda! Voor hoeveel geld heb jij dingen gestolen?
Linda: Lastig. Ik denk iets van 1500 euro? Dat is aardig wat, kon je dat geld niet gewoon missen?
Het ging niet om geld, ik deed het voor de boeverigheid. De kick. Een dikke middelvinger naar de grote ketens. Een soort antikapitalistische fok-jullie-kreet. Zo van: jullie maken geld over de rug van arme mensen en worden steeds rijker. Ik ben niet rijk dus ik pak het gewoon. Het werden steeds grotere dingen en het werd steeds spannender. Eerst goedkope dingen als een appel en snoepjes bij de Jamin, toen ging het naar nagellak, een trui, een jurk, een sjaal bij een dure zaak. Toen meerdere dingen tegelijk. Het begon op te vallen en toen ben ik aangehouden, maar ik heb me eruit geluld. Eventjes deed ik het minder, maar toen ging ik het toch weer doen. Het is een verslaving. Ik ben er goed in en het is het risico waard, want daar doe je het voor: de kick. Ik ben nooit echt gepakt. Je rebelleert tegen ketens die geld verdienen over de rug van arme mensen, maar ondertussen verrijk jij jezelf ook over de rug van anderen door te stelen. Is dat niet een beetje hypocriet?
Diefstal heeft niet alleen maar te maken met geld. Het is mijn doel niet om er rijker van te worden. Het is mijn doel om te rebelleren. Ik deed dat op een kinderlijke manier. Het is niet volwassen. Je vraagt je niet af of het ethisch verantwoord is. Je doet het gewoon. Niet voor de winst, maar voor de middelvinger. Dat je dan een leuke portemonnee hebt is bijzaak. Maar goed, daarom steel ik ook niet meer: omdat ik dan in conflict raak met mijn meer volwassen normen en waarden. Ik zoek de spanning die ik nodig heb nu in andere dingen zoals seks en bezopen worden en drugs. Dat geeft ook een soort kick.

Uit privacyoverwegingen zijn alle namen gefingeerd. Echte namen zijn bekend bij de redactie. VICE moedigt winkeldiefstal op geen enkele wijze aan.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: