De tragikomische grootheidswaan van Almere

De Floriade, die 100 miljoen euro kost, moet ervoor zorgen dat er wijngaarden gebouwd worden, en villa's op zee.

Flevoland heeft het niet breed. De provincie staat bekend als een nogal troosteloze plek. Een heel groot deel van de provincie is een lege vlakte vol afgebroken takken en wilde paarden die er nogal ongelukkig uitzien. Sommigen noemen de Oostvaardersplassen een uniek natuurgebied. Ik zou het zelf eerder een dystopische nachtmerrie noemen.

Verder is het schijnbaar een janboel op het station, komt er geen hond in de winkel van Hudson’s Bay en heeft half Oost-Nederland, en Arjen Lubach, een probleem met de uitbreiding van Lelystad Airport. Gelukkig zijn er mensen die er nog wat van proberen te maken, daar in Flevoland. Hajo en Jip de Vries bijvoorbeeld, respectievelijk vader en zoon. Ze probeerden in 2014 met hun (steengoede) lied Almere Fietsstad ervoor te zorgen dat Almere de felbegeerde titel ‘Fietsstad 2014’ in de wacht zou slepen. De argumenten die ze hierbij aanvoerden waren de ‘spraakmakende architectuur’ en ‘uitgestrekte natuur’, maar ook de gelijkvloerse kruisingen.

De titel ‘Fietsstad 2014’ ging uiteindelijk naar Zwolle. Eerder, in 2012, werd geprobeerd om een Special Economic Zone (SEZ) te realiseren in Almere. Een SEZ is een vrijhandelszone waar bijvoorbeeld het arbeidsrecht niet of anders geldt, of waar andere handelstarieven gelden, of waar multinationals lekker lang belastingvakantie hebben. Het voorbeeld dat vaak werd aangehaald bij dit plan, is de Chinese stad Shenzen. Daar gaat het weliswaar erg goed met de economie, maar aan de andere kant plegen medewerkers van Foxconn, een fabriek die iPhones maakt, er massaal zelfmoord vanwege de slechte werkomstandigheden. Om mensen warm te maken voor een SEZ in Almere, werd dit prachtige filmpje gemaakt:

Niet echt gek dat dit plan niet van de grond kwam.

Daarom zullen ze daar op dat kunstmatige schiereiland nu hun hoop gevestigd hebben op de Floriade, die in 2022 plaatsvindt in Almere. Voor het geval dat je het niet weet: de Floriade is een internationale tentoonstelling op het gebied van land- en tuinbouw, die eens in de tien jaar wordt gehouden. Het thema van de Floriade van 2022 is, hoe kan het ook anders, Celebrate Green. Volgens de website is de Floriade “een ‘living lab’; een proeftuin voor onderzoek naar de innovatieve systemen op het gebied van reststromen, waterzuivering, water, mobiliteit, maar bovenal voedselproductie.”

Dat klinkt allemaal hartstikke top, maar er is een probleem. Een groot deel van de inwoners van Almere zit helemaal niet op de Floriade te wachten. Hoezo? Zijn de mensen in Almere allemaal zure lui die veel liever hun tijd slijten in outletwalhalla Bataviastad? Nou nee. Het blijkt dat de Floriade ontiegelijk veel geld kost. Dat is op zich niet erg: soms kosten dingen veel geld, maar leveren ze ook een boel op. Dat lijkt hier alleen niet het geval te zijn. Volgens Omroep Flevoland heeft het project tot nu toe 8,6 miljoen euro gekost. De verwachting is dat de Floriade 95,7 miljoen gaat kosten en dat er 2 miljoen winst wordt gemaakt.

Oh, en er is trouwens ook nog een potje voor als er dingen misgaan. Daar zit 11 miljoen in. Er hoeven dus maar wat kleinigheidjes mis te gaan en er kan naar de 2 miljoen winst gefloten worden.

Waarschijnlijk is er lekker gelobbyd in de provincie, want ook de gemeente Dronten ruikt naast kunstmest en bloembollen een lekker zakcentje. De gemeente heeft een bedrag van 25.000 euro begroot voor een onderzoek om te kijken of ze iets willen doen met de Floriade. Raadslid Irene Korting van de VVD dacht daarbij aan een paviljoen waar Dronten zich kan presteren. Het vooruitzicht van een paviljoen heeft me nog nooit droeviger gestemd dan nu.

Overigens werden er tijdens vorige Floriades (Floriaden?) flinke verliezen geleden. In 2012, in Venlo, negen miljoen euro; in de gemeente Haarlemmermeer in 2002 acht miljoen euro en in Zoetermeer in 1992 elf miljoen gulden. In Venlo vielen de kosten overigens ook hoger uit: 1,4 miljoen meer dan begroot. Hans van Driem, ooit directeur van de Floriade in Zoetermeer, noemt de Floriade ‘dood’ en ‘niet meer van deze tijd’. Auw.

Maar de Floriade kan meer opleveren dan geld. Naamsbekendheid van de regio, bijvoorbeeld, of werkgelegenheid. Maar dat is niet alles. Er zal ook een hele woonwijk verrijzen uit de vruchtbare Floriade-as. Als je dit PDF’je over de gebiedsontwikkeling mag geloven, worden er villa’s in het bos gebouwd, hangende tuinen, markthallen en een jachthaven. Hoe verder je scrollt in dat PDF-bestandje, hoe meer de ontwerpen gaan lijken op de architectuur uit computerspel MYST.

Als je het filmpje hieronder mag geloven, komt er pal naast de A6 een prachtige wijngaard. Oh, en de straatverlichting gaat werken met glimwormen, vuurvliegjes en lichtgevende algen. Een ambitieus plan. Misschien dat ze daarom een gedeelte van de wijk ‘Utopia’ hebben genoemd.

Nou, gefeliciteerd, Almere. Je hebt zojuist voor 100 miljoen een futuristische, zelfvoorzienende villawijk gebouwd met 600 huizen, en die deels betaald met gemeenschapsgeld. Niet heel gek dus dat de Floriade te kampen heeft met een imagoprobleem.

Dat blijkt onder andere uit het feit dat de voorlichter van de Floriade, Peter Smit, vorige maand opstapte. Hij was ingehuurd door de gemeente Almere omdat hij gespecialiseerd is in crisiscommunicatie. Eerdere grote projecten waar hij bij betrokken was waren de vuurwerkramp in Enschede en de rellen in de Utrechtse wijk Ondiep. Zijn reden om te kappen als voorlichter van de Floriade? Het werk was niet leuk genoeg.

Is er iets pijnlijkers dan dat de man die je inhuurde voor crisiscommunicatie ervandoor gaat? Jawel! Dit filmpje, waarin PvdA-wethouder Tjeerd Herrema wordt geïnterviewd over de uitkomsten van een enquête waaruit blijkt dat het merendeel van de Almeerders geen zin heeft in de Floriade. Slechts 36 procent van de ondervraagden was positief over het evenement. Een verslaggever van Omroep Flevoland legt Herrema het vuur aan de schenen, wat dit uiterst ongemakkelijke filmpje opleverde. Je mag me van leedvermaak betichten, maar ik ga hier echt goed op.

Zijn ze daar in Almere niet gewoon een beetje naast hun schoenen gaan lopen? Het lijkt erop, want Jannewietske de Vries, algemeen directeur van Floriade BV, liet in Trouwoptekenen dat ze “wil vieren dat we een groene wereldstad zijn.” Als ze daarmee bedoelt dat Almere een stad is in de wereld, dan heeft ze daar wel gelijk in.

Hoe kan dit alles nog goed terechtkomen? Ik kan maar één ding bedenken: Jip en Hajo de Vries moeten als de wiedeweerga aan de slag om een lied te maken waarin ze uitleggen waarom de Floriade tóch een goed idee is.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: