Schulden kunnen zorgen voor gezondheidsproblemen

De gemiddelde Amerikaan heeft steeds meer schulden. In 1989 was de totale schuld die Amerikanen met hun creditcards hadden opgebouwd nog 211 miljard dollar. In 2016 was het meer dan een triljoen. Het bedrag dat Amerikanen aan studieschuld hebben opgebouwd is net zo hoog. Sinds 1980 is de gemiddelde schuld per huishouden verdrievoudigd, en het aantal huizen dat gedwongen in de verkoop ging om de schulden af te betalen is verviervoudigd.

Ook in Nederland neemt de schuld toe. Eind juni was de totale schuld van Nederlandse huishoudens 760 miljard euro. Dat was al drie miljard euro meer dan drie maanden daarvoor. De totale studieschuld bedraagt inmiddels meer dan 17,9 miljard euro, terwijl de teller in 2012 nog op 14,4 miljard stond. Steeds meer afgestudeerden kunnen hun lening niet afbetalen.

Uit onderzoek blijkt dat het mogelijk is dat hoe meer je in de schulden komt, hoe verder je gezondheid achteruit gaat. Maar onderzoekers zitten “nog steeds in de fase om dit patroon scherper te krijgen,” zegt Elizabeth Sweet, een antropoloog die onderzoek doet naar schulden en gezondheid aan de University of Massachusetts in Boston.

Schulden en slechte gezondheid hebben hoe dan ook iets met elkaar te maken. Maar het is nog niet helemaal duidelijk of de schulden zelf voor gezondheidsproblemen zorgen, of dat het niet direct door de schulden zelf komt, maar door iets anders dat daar wel mee samenvalt, zoals armoede. Uit een onderzoek onder 900 volwassenen in Ohio bleek dat mensen met creditcardschulden en stress ook vaak gezondheidsklachten hebben. Maar de onderzoekers konden niet bewijzen dat er een oorzakelijk verband was. Misschien zijn schulden en een slechte gezondheid allebei symptomen van armoede. Armoede is onlosmakelijk verbonden met gezondheid: armen hebben slechtere gezondheidszorg, meer stress, zijn vaker chronisch ziek en overlijden eerder.

Ook kunnen dingen waardoor je in de schulden komt, zoals ontslag en een echtscheiding, ervoor zorgen dat je gezondheid achteruit gaat. “Die twee dingen moet je dus goed uit elkaar proberen te houden,” zegt Sweet.

En dat is nou net wat Sweet en haar collega’s zijn gaan doen. In 2014 ontdekten ze dat schulden echt voor een slechtere gezondheid kunnen zorgen. Ze onderzochten 8400 mensen tussen de 24 en de 32 jaar. Anders dan bij eerdere onderzoeken keken ze daarbij ook naar de sociaaleconomische status, de economische omstandigheden, het inkomen en bestaande gezondheidsproblemen.

Uit het onderzoek bleek dat meer dan twintig procent van de onderzochte jongeren hun schulden niet terug konden betalen, al zouden ze al hun spullen verkopen. Sweet en haar collega’s kwamen er ook achter dat de hoeveelheid schuld die mensen hebben lang niet zoveel invloed op hun gezondheid heeft als de hoeveelheid schuld die ze hebben in verhouding tot hun vermogen.

Sweet ontdekte dat mensen meer stress en depressie kunnen ervaren als ze de ratio tussen schuld en vermogen hoger is. Mensen die in verhouding meer schuld hebben zeggen vaker dat ze minder gezond zijn en een hogere bloeddruk hebben. Mensen van wie de totale schuld gelijk of hoger was dan de totale waarde van hun bezittingen bleken dus een stuk slechter af te zijn. Zelfs bij jongeren die minder schuld dan bezittingen hadden zagen de onderzoekers vergelijkbare effecten.

De bevindingen komen overeen met onderzoeken naar hypotheekschuld. Uit een van die onderzoeken blijkt dat als een groter deel van je inkomen naar de afbetaling van je hypotheek gaat, de kans groter wordt dat je gezondheid achteruit gaat. Je hebt mee kans op overgewicht en diabetes en je loopt meer kans om symptomen van depressie te gaan vertonen.

Het komt er in het kort op neer dat hoe meer schuld je hebt in verhouding tot je inkomen of vermogen, hoe groter de kans is dat je ongezond bent. John Wilson, hoogleraar Finance en onderzoeker aan de University of St. Andrews in Schotland, en Jose Linares Zegarra, onderzoeker aan de Essex Business School, ontdekten dat een toename van je schuld ten opzichte van je vermogen met één procentpunt je levensverwachting al met 0,075 procent kan laten afnemen.

Is het altijd ongezond om schulden te hebben? Zegarra en Wilson denken dat het moment dat schuld schadelijk wordt voor je gezondheid afhangt van het type schuld dat je hebt. Schulden die je bijvoorbeeld op korte of middellange termijn kunt afbetalen, kunnen zelfs goed zijn voor je gezondheid, in tegenstelling tot schulden met een lange looptijd, zoals hypotheekschulden.

Hoe zit dat? Mensen die over extra geld kunnen beschikken doordat ze een persoonlijke lening afsluiten, of hun creditcard gebruiken, hebben nog wat geld achter de hand dat ze kunnen gebruiken als ze problemen krijgen met hun gezondheid. Langetermijnschulden, zoals die van een hypotheek, kunnen de gezondheid van mensen juist weer kwetsbaarder maken omdat ze minder geld overhouden om uit te geven als ze ineens gezondheidsklachten krijgen. Ook moet je vaak meer rente betalen over schulden met een langere looptijd en zijn de bedragen die je maandelijks kwijt bent aan de afbetaling hoger. Hoe langer je doet over de afbetaling en hoe meer schuld je hebt, hoe groter de kans dat je angstiger bent en daar ziek van wordt. (Uit weer een ander onderzoek blijkt dat het verband tussen schuld en een slechte geestelijke gezondheid te verklaren is door de angst dat je er nooit in slaagt om de schuld af te betalen.)

Ook Sweet denkt dat de gezondheidseffecten afhangen van het type schuld. Hypotheken, studieleningen en loonvoorschotten worden bijvoorbeeld allemaal voor andere doelen gebruikt. Ze zijn niet allemaal even hoog, hebben andere voorwaarden en ze brengen allemaal andere sociale stigma’s of vormen van stress met zich mee.

Maar hoe schulden precies invloed hebben op de gezondheid is nog onbekend. Tot nu toe is het meest overtuigende en samenhangende onderzoek gedaan naar hoe schuld de emotionele gezondheid aantast. Die emotionele gezondheid kan weer uitwerking hebben op de lichamelijke gezondheid. Het laatste onderzoek van Sweet, dat nog niet is gepubliceerd, laat zien dat mensen met schulden sterke gevoelens van schuld en schaamte hebben. Schuld wordt ook in verband gebracht met andere symptomen van stress, depressie, angst en agressie. Sommige onderzoeken suggeren zelfs dat schuld tot psychische problemen kan leiden.

“Die sterke relatie met geestelijke gezondheid wijst erop dat psychologische stress weer tot andere problemen kan leiden,” zegt Sweet. De stress die je door schulden krijgt kan bijvoorbeeld voor psychologische veranderingen zorgen, of zorgen voor versnelde verandering van je stofwisselingspatroon, hart- en vaatziekten of auto-immuunziektes. De stress van schuld kan ook indirect invloed hebben op je gezondheid, door bijvoorbeeld je eetpatroon te veranderen. Ook kan het ervoor zorgen dat je anders gaat bewegen, niet meer naar de dokter gaat, je medicijnen niet meer slikt of drugs gaat gebruiken.

Als je door je schuld aan het piekeren slaat, kan dat er volgens onderzoek voor zorgen dat je anders met je schuld omgaat. Er ontstaat een negatieve gezondheidsspiraal: mensen met schulden maken zich daar ook zorgen over. Hun gepieker zorgt er weer voor dat ze minder goed met hun geld omgaan en hun schuld ook minder snel terugbetalen. De schuld houdt langer aan en dat is weer slecht voor hun gezondheid, omdat ze de zorgkosten niet meer op kunnen brengen. Die slechtere gezondheid zorgt er weer voor dat ze het slechter doen op hun werk en hun baan misschien wel kwijtraken. Een instabiele werksituatie kan weer tot meer schulden leiden en dat weer tot meer zorgen. Hetzelfde kan gebeuren als je door schulden in een depressie raakt: depressie dwarsboomt de kansen om vooruit te komen in je werk, waardoor je weer minder kans hebt om je schuld terug te betalen, wat de depressie weer kan verergeren.

Je komt dan in een, zoals Wilson en Zegarra het formuleren, “vicieuze cirkel waarin een grotere schuld zowel oorzaak als gevolg is van een slechte gezondheid.” Er is meer onderzoek nodig om te kijken hoe dit verband precies in elkaar zit en hoe je die spiraal kunt doorbreken. Probeer in de tussentijd maar gewoon te voorkomen dat je in de schulden komt.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: