FYI.

This story is over 5 years old.

geld

Hoe een Russische oliegigant de Koerdische afscheiding van Irak financiert

In minder dan een jaar heeft Rosneft zo’n vier miljard dollar in Koerdistan geïnvesteerd.
pump-jack-848300_1280

Dit stuk verscheen eerder op VICE News US . Headerfoto via Pixabay-gebruiker drpepperscott230.

Vrijwel niemand in de internationale gemeenschap wilde dat Koerdistan voor onafhankelijkheid zou stemmen.

In de aanloop naar het referendum van twee weken geleden – waarin Koerden massaal stemden voor afscheiding van Irak – speelde buurland Iran oorlogsspelletjes aan de grens en zinspeelde de Turkse president openlijk op een mogelijke invasie. Beide landen dreigden met verlammende economische sancties, en ambtenaren van de Verenigde Staten en van de Verenigde Naties, worstelend om regionale instabiliteit te vermijden, waarschuwden ervoor dat Koerdistan door onafhankelijkheid economisch geïsoleerd kon raken en dat het ervoor kon zorgen dat Islamitische Staat weer voet aan de grond zou krijgen in de regio.

Advertentie

De dreigementen kwamen overal vandaan – van bondgenoten tot vijanden – en ze kwamen op een moment dat de schulden van Iraaks Koerdistan onhoudbaar zijn geworden. Toch leek het de Koerdische president Masoud Barzani niets te doen. Hij hield vast aan de droom van een onafhankelijke staat en liet het referendum doorgaan. De belangrijkste reden daarvoor was dat de bevolking het graag wilde, uiteindelijk koos 93 procent voor onafhankelijkheid. Maar volgens bronnen die nauw betrokken zijn bij de politiek en handel in de regio, was een andere belangrijke reden was de economische reddingsboei die de Russen uitgooiden.

In het jaar voor het referendum sloot Koerdistan, een semi-onafhankelijke staat in het noorden van Irak, een reeks lucratieve oliedeals met Rosneft, het grootste oliebedrijf van Rusland, dat nauwe banden heeft met het Kremlin. De meest recente deal werd op 18 september gesloten, één week voor het referendum.

“Ik weet niet of Koerdistan het referendum had doorgezet als ze die deal met Rosneft niet konden sluiten,” zegt Alan Mohtadi, directeur van T&S Consulting Energy and Security, dat advies geeft aan bedrijven die in de Koerdische olie- en gassector werken.

Riskante investering

Volgens analisten is olie in Koerdistan een ingewikkelde investering. De regio heeft 40 procent van Iraks olievoorraad, maar loopt ook genoeg geopolitiek risico om veel investeerders nerveus te maken. Toen bijvoorbeeld het Amerikaanse energiebedrijf Exxon in 2011 zaken ging doen in Koerdistan, liepen de spanningen op. Zowel Iraakse als Koerdische troepen werden naar plekken gestuurd waar Exxon naar olie zou gaan boren. Vorig jaar trok Exxon zich terug uit drie van de zes boorgebieden nadat ze meerdere keren niet aan de afspraken uit het contract konden voldoen. Volgens een analyse van het vakblad Iraq Oil Report hebben internationale bedrijven in Koerdistan sinds 2014 minstens negentien olievelden verlaten.

Toch zijn dit soort investeringen voor Rosnet wel interessant. Onder leiding van Igor Sechin, een trouwe bondgenoot van de Russische President Vladimir Poetin, heeft de oliegigant laten zien dat ze niet vies zijn van een beetje ophef. Kijk naar hoe het bedrijf de gigantische oliebezittingen afpakte van de voormalige oligarch en tegenstander van het Kremlin, Mikhail Khodorkovsky. Nadat het de positie had veiliggesteld van grootste Russische olieproducent, begon Rosneft aan een snelle uitbreiding in het buitenland.

Advertentie

“Door zichzelf te vestigen op plekken als Koerdistan en Venezuela willen ze ervan profiteren dat Westerse bedrijven te bang zijn om daar zaken te doen,” zegt Chris Weafer, een consultant uit Moskou.

In minder dan een jaar heeft Rosneft zo’n vier miljard dollar in Koerdistan geïnvesteerd; genoeg om de grootste financier van olie- en gasdeals in de regio te worden. Vanaf februari heeft Rosneft beloofd om drie jaar aan voorschotten te betalen voor olietransporten – een meevaller voor het blutte Koerdistan. De Russische energie-reus heeft in juni ook toegang veiliggesteld tot de belangrijkste Koerdische pijpleiding van ruwe olie. Ook heeft Rosneft afspraken gemaakt over het winnen van olie op vijf olievelden op nog onbekende locaties. Voor Koerdistan kwamen de deals met Rosneft op een cruciaal moment. De regio had dringend extra geld nodig. Door de jarenlang strijd tegen IS, terwijl de olieprijs laag stond, werd de lokale overheid opgezadeld met bijna 20 miljard dollar extra schuld. Zelfs met Rosnefts voorschotten zit Koerdistan in zulk zwaar financieel weer dat de regering niet meer dan 25 procent van de salarissen van zijn eigen ambtenaren betaalt, zei een woordvoerder.

1554299377573-151020-D-VO565-105-768x549

De Koerdische president Barzani Foto door D. Myles Cullen

Economische buffer

De Koerden dromen al jaren van onafhankelijkheid, en Barzani schreef in 2014 bijna een referendum uit, tot hij daar onder druk van de Amerikanen – en tijdens de intensieve oorlog tegen IS – op terug moest komen. Maar deze keer gaven Rosnefts economische beloftes, en de impliciete steun van Moskou die daar onderdeel van is, Koerdische leiders het vertrouwen dat ze de moeilijkheden en kritiek van na het referendum zouden kunnen overleven.

“Vanuit psychologisch oogpunt kwam het besluit van Rosneft op het juiste moment,” zegt Safeen Dizayee, stafchef van de premier en de officiële woordvoerder van de Koerdische regering. “Het was de verwachting dat, als we een referendum zouden houden, alle buitenlanders – iedereen – Koerdistan in de steek zouden laten en dat Koerdistan dan weer geïsoleerd zou raken. Het zou een mislukte, semi-onafhankelijke staat worden. Maar toen deze oliegigant op het toneel kwam, gaf dat de markt in elk geval weer wat meer vertrouwen.”

Advertentie

Khoshavi Babakr, een afgezant van Barzani’s Koerdische Democratische Partij in Moskou, gaat zelfs een stapje verder. Hij zegt dat de investeringen van Rosneft niet alleen voor een economische boost zorgen, maar ook “zeker moeten laten zien dat het Kremlin de Koerdische onafhankelijkheid steunt”. Dat is in elk geval hoe de regering van Koerdistan het ziet, zegt Babakr. Ze zijn “blij dat Rusland deze positie inneemt, want we zitten in een moeilijke positie.” Officieel is Moskou neutraal gebleven. De Russen zeggen zowel de “eenheid en territoriale integriteit van de Iraakse staat” te respecteren als de “legitieme aspiraties van de Koerden.” Saad Al-Muttalibi, een lid van de gemeentelijke veiligheidsraad van Bagdad, beschuldigt Barzani ervan steun te hebben gezocht van Rusland. Barzani zou de lucratieve oliedeals bewust aan het Kremlin hebben aangeboden. “[Barzani] denkt dat contracten met oliebedrijven hem zullen beschermen,” zegt Al-Muttalibi tegen VICE News. “Hij dacht zo de bescherming van de Russen veilig te stellen.” Dizayee weigerde om expliciet te zeggen of de Koerden de investeringen van Rosneft zien als een teken van Russische steun voor het referendum. “Maar natuurlijk zijn politiek en economie tegenwoordig twee kanten van dezelfde medaille,” zegt hij. “Het zal zeker effect hebben.”

“Hij dacht zo de bescherming van de Russen veilig te stellen.”

Verdacht

De nieuwe samenwerking is voor beiden partijen niet zonder risico’s. In juni bemachtigde Rosneft vijf olievelden op nog onbekende locaties. Er werd al snel gesuggereerd dat de velden zich in gebieden bevonden waarover nog heftig tussen de Koerden en het Iraakse leger werd gevochten, zoals het olierijke Kirkuk, dat ook deelnam aan het onafhankelijkheidsreferendum. “Het zou behoorlijk uit de hand kunnen lopen als Bagdad hoogte krijgt van Rosnefts plan om de olievelden in Kirkuk te bemachtigen,” zegt een Midden-Oosten-expert, die vroeg om anoniem te blijven vanwege de gevoeligheid van het onderwerp. “Rosneft zou mogelijk voortaan geen zaken meer mogen doen in de rest van Irak.” De Koerdische regeringswoordvoerder Dizayee wilde niets zeggen over de exacte locatie van de velden. Hij zei alleen dat “de velden waarin ze hebben geïnvesteerd zonder problemen aan de Russen beschikbaar zouden worden gesteld.” Op de vraag of over die gebieden nog met de federale overheid werd gestreden, antwoordde hij: “Die zogenaamd omstreden gebieden worden op dit moment gecontroleerd en bestuurd door de Koerden.” Maar Bagdad kan proberen om opnieuw te onderhandelen over de contracten die de Koerden met buitenlandse bedrijven hebben gesloten, zegt Al-Muttalibi. Daardoor zou de politieke bescherming van de Koerden door de Russen in gevaar kunnen komen. Ambtenaren in Bagdad zijn boos dat Barzani het referendum heeft doorgezet. Het Iraakse parlement gaf de premier toestemming om troepen naar Koerdistan te sturen. En de overheid heeft Koerdische banken geblokkeerd en internationale vluchten vanuit de regio verboden. Vorige week woensdag hielden de presidenten van Iran en Turkije in Teheran samen toespraken over de situatie in Koerdistan. Ook gaven ze aan stevige maatregelen te gaan nemen als Koerdistan de onafhankelijkheid zou uitroepen. Poetin besloot zich vorige week persoonlijk in het conflict te mengen. Hij riep regeringen in de regio op om te de-escaleren en zei dat de wereldwijde ruwe olieprijzen zouden kunnen stijgen als Turkije Koerdische olie zou boycotten. “Daar hebben maar weinig mensen behoefte aan,” zei Poetin.

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: