De bankiers die verantwoordelijk zijn voor de crisis hebben gewoon promotie gekregen

Iedereen weet ondertussen wel dat er na de crisis van 2008 geen bankiers zijn opgesloten, althans niet in Amerika. Nieuw onderzoek toont echter aan dat de verantwoordelijke bankiers er na de crisis ook helemaal geen last van hebben gehad. In de meeste gevallen konden ze gewoon hun baan behouden, en kregen ze dezelfde (promotie)kansen als hun collega’s.

De aannemelijkste verklaring die de onderzoekers hiervoor vonden, is dat hun leidinggevenden hun eigen tekortkomingen niet willen toegeven door hun werknemers te straffen. Als niemand op Wall Street dit mechanisme onderkent dan kun je er vergif op innemen dat frauduleuze praktijken zullen worden voortgezet. En dat de Amerikaanse regering vol zit met lui van Wall Street betekent in dit licht ook weinig soeps.

Het onderzoek werd uitgevoerd door John Griffin en Samuel Kruger van de Universiteit van Texas-Austin, en Gonzalo Maturana van de Emory Universiteit van Atlanta. Ze volgden 715 mensen uit de financiële sector die tijdens de huizenbubbel van 2004 tot 2006 betrokken waren bij de verkoop van residential mortgage-backed securities(RMBS), inclusief de leidinggevenden die deze deals goedkeurden.

RMBS waren de bouwstenen van de financiële crisis. Het waren waardeloze leningen die opgeknipt en herverpakt met een AAA-rating werden verkocht aan investeerders. De grote banken die deze RMBS hebben uitgegeven hebben sinds de crisis al meer dan 300 miljard aan boetes betaald, waarmee ze toch wel een beetje toegeven dat ze het flink verkloot hebben.

De Amerikaanse openbaar aanklager heeft met rechtszaken en schikkingen geprobeerd om de bedrijfscultuur in de financiële sector zo bij te sturen dat werkgevers slecht gedrag van werknemers zouden ontmoedigen en de verantwoordelijken voor de crisis intern zouden straffen. Niemand had tot nu toe onderzocht of de enorme boetes ook echt tot een strengere interne discipline leidden. De onderzoekers vergeleken de carrières van RMBS-bankiers na de crisis met die van hun collega’s wiens werk relatief fraudevrij was.

“We hebben geen reden om aan te nemen dat bankiers die RMBS hebben verhandeld ook maar een beetje hinder hebben ondervonden van de crisis. Ze werden niet ontslagen, kregen soms promotie, en vergeleken met andere bankiers hebben ze dezelfde kansen als ze naar een andere werkgever willen overstappen,” schrijven Griffin, Kruger en Maturana.

Volgens het onderzoek werkte 85 procent van de RMBS-bankiers in 2016 nog steeds in de financiële sector, en 63 procent kreeg promotie, een percentage dat even hoog is onder bankiers die niets met RMBS te maken hadden. Overstappen naar andere banken ging ook zonder problemen. Vooral bij Bank of America, JPMorgan Chase en Citigroup konden ze vrijwel meteen aan de slag.

Medewerkers van kleinere banken zijn harder geraakt door de crisis, maar daar is een makkelijke verklaring voor: de RMBS-markt verdween na de crisis. Grotere banken konden RMBS-bankiers onderbrengen bij andere projecten, terwijl kleinere banken dat niet konden.

De onderzoekers verklaren hoe het komt dat bankiers niet gestraft zijn voor hun daden. Management en het bestuur van de banken zouden bang zijn voor hun eigen hachje. “Strafmaatregelen op grote schaal zouden impliceren dat er een tekort aan toezicht was op het handelen van de bankiers,” concluderen de onderzoekers. Met andere woorden: als bankiers op grote schaal ontslagen zouden worden, zou dat betekenen dat managers zelf ook gefaald hebben, en zouden ze hun eigen baan en geloofwaardigheid riskeren.

Bij kleinere misstanden zie je dit mechanisme minder. “Een belangrijke factor is dat de RMBS-fraude zo groot was,” schrijven de onderzoekers. Het bankbestuur kan een zerotolerancebeleid voeren bij kleine fraudezaken, maar als hun eigen tekortkomingen daarmee in het geding komen, dan doen ze dat niet. Ze omarmen liever het verhaal dat de crisis voortkwam uit massahysterie of dat ‘het systeem’ verantwoordelijk is, en verplaatsen hun schuldige werknemers naar andere bedrijfsonderdelen.

Dit onderzoek trekt in twijfel of Wall Street nu veiliger is dan in 2008. Als ‘net doen of er niets aan de hand is’ het antwoord is op grootschalige fraude, dan kun je er van op aan dat er in de toekomst weer gefraudeerd zal worden. Dat lijkt nu dan ook te gebeuren met de handel in leningen die zijn afgesloten om auto’s te kopen. Schandalen van na de crisis, van sjoemelen met de wisselkoersen tot het openen van neprekeningen, tonen eenzelfde voorkeur voor winst op de korte termijn over ethisch handelen. En dat zijn slechts de toppen van ijsbergen.

De financiële sector lijkt niet goed in staat om individuen persoonlijk verantwoordelijk te houden voor hun daden, wat weinig goeds voorspelt voor de toekomst. De onderzoekers concluderen: “Deze resultaten zenden een boodschap naar huidige en toekomstige bankiers dat er weinig tot geen straf staat op deelname aan frauduleuze praktijken.” Als je de grootste crisis sinds de jaren dertig kunt veroorzaken – en het politieke speelveld creëert voor een demagoog als president – en gewoon je baan kunt behouden, waarom zou je je dan zorgen maken om de gevolgen van je volgende zwendel?

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: