Waarom drugsdealers hun business beter runnen dan Airbnb

Een romantisch weekend in Rome, een huis met zwembad in Arizona, met vrienden in een Gentse loft, weekendjes fietsen in de Vogezen en de Ardennen: ik ben al jaren een Airbnb-grootverbruiker.

Of de term deeleconomie misleidend is of niet: Airbnb heeft mijn vakanties de afgelopen jaren leuker en goedkoper gemaakt dus ik vind het een briljante uitvinding. Omdat ik zelf aan een startup werkte waren de extra euro's die ik ermee verdiende ook zeer welkom. Ik was zo'n fan dat ik zelfs tegen mijn ouders in Drenthe zei dat ze hun huis op Airbnb moesten zetten: "Anderhalf uur van het centrum van Amsterdam, dat is voor Amerikanen de normaalste zaak van de wereld!" Maar de laatste tijd verhuur ik mijn huis niet meer. Of beter gezegd: ik durft het niet meer.

Er is nogal wat kritiek op Airbnb. De rolkoffertsunami in met name Amsterdam maakt mensen boos en huisjesmelkers blijken van hun panden Airbnb-hotels te maken. En die zorgen voor overlast. Keiharde muziek op doordeweekse avonden en een blauwgeblowd trappenhuis zijn niet fijn als je ernaast woont, maar ook de groenteboer heeft in sommige delen van de stad te weinig omzet als er in de buurt hoofdzakelijk fastfoodtoeristen rondlopen. Voor je het weet is jouw groentejuwelier veranderd in een Nutella-stroopwafel-ijsjeswinkel.

Hoewel ik zelf louter goede ervaringen heb - ook met de buren - kan ik de problemen niet ontkennen. Ben ik een lul als ik toch mijn appartement verhuur of er eentje huur? Moet ik Airbnb mijden of moeten ze gewoon hun problemen oplossen? En hoe dan? Ik sprak erover met David Zetland, een uit San Francisco – de bakermat van Airbnb – afkomstige econoom van de Universiteit Leiden die in Amsterdam woont en een actief Airbnb-gebruiker is.

VICE Money: Hi David, hoe kijk jij naar de kritiek op Airbnb?
David Zetland: Ik ben econoom en kijk naar de verdeling van schaarse goederen, in mijn geval meestal naar de omgang met water. In ons kapitalistische systeem regelt de vrije markt dat in principe, maar soms leidt dat ertoe dat mijn winst ten koste van jou kan gaan. Bij dit soort vraagstukken van eerlijkheid en ethiek speelt de overheid een rol en naar hoe dit werkt doe ik onderzoek.

Dat is een mooie introductie van je werk, maar wat heeft dit met Airbnb te maken?
Ik gebruik net als jij Airbnb en zag de parallellen. Airbnb zorgt voor een veel efficiënter gebruik van ruimte en laat je geld verdienen. Dat is mooi. Maar het gaat vaak ten koste van de sociale relaties in de buurt. Niemand heeft er een probleem mee dat jij geld verdient met je appartement, maar wél als het bij hen overlast veroorzaakt. Naast geluidsoverlast maakt Airbnb overigens ook inbreuk op je gevoel van veiligheid en vertrouwdheid.

Is het de schuld van Airbnb dat toeristen zich misdragen, of van de toeristen zelf?
Als iemand zichzelf doodrijdt is dat niet de schuld van de autofabrikant. Maar als de fabrikant de auto veiliger kan maken door er een gordel in te plaatsen, zouden ze dat moeten doen, of de politiek kan het verplicht stellen. Airbnb kan niet voorkomen dat mensen dronken worden en rolkoffers meenemen, maar ze kunnen je bijvoorbeeld wel verplichten je woning maar zestig dagen per jaar te verhuren zodat huizen niet als hotels worden gebruikt. Airbnb is niet in zijn eentje verantwoordelijk voor de problemen, maar ze moeten niet ontkennen dat ze een belangrijke rol hebben in de problematiek. Of je naast een hotel zonder controle woont, of naast een gezin met een normaal woon-werkritme, dat maakt natuurlijk nogal wat uit. Airbnb is een nieuw concept, het bestaat nog niet zo lang en dat geldt ook voor de spelregels. Zoals het nu werkt gaat het niet goed, dat is duidelijk.

Ik ben door de slechte verhalen over Airbnb nog argwanender geworden dan ik al was. Een groepje Britten van 25 weiger ik bijvoorbeeld per definitie. Vervolgens word ik op de vingers getikt dat mijn acceptatiegraad te laag is en worden die dagen geblokkeerd.
Het is een perfect voorbeeld van dat jij iets anders wil dan Airbnb, in plaats van dat jullie allebei hetzelfde nastreven. Dit is waarom mensen bedrijven haten: ze denken puur aan het eigenbelang en doen dingen die mensen niet willen.

Maar net zoals United Airlines onlangs iemand uit een vliegtuig kon gooien zonder dat het financiële gevolgen heeft, lijkt het of Airbnb ook kan doen wat het wil.
Klopt, maar dit is niet nieuw. Het klassieke voorbeeld is dat Ford in de jaren zeventig een auto op de markt bracht met een constructiefout. Als je er van achteren op inreed ontplofte de gastank. Ford zei: "Het kost ons honderd dollar per auto om de veiligheid te verbeteren, we hebben een miljoen auto's, dat kost ons dus honderd miljoen dollar. Volgens onze berekeningen gaan er maar vijftig mensen dood, wat ons per keer ongeveer een miljoen dollar kost. We gaan die auto's niet repareren want dat kost ons meer geld."

Het probleem is volgens mij dat het uiteindelijk een soort trade-off is. Voor een paar tientjes willen mensen geen gezeik met de buren, maar hoe meer geld ze ermee verdienen hoe minder problemen ze hebben met gezeur.
Als econoom hou ik van het kapitalisme en het vrije marktdenken, maar dit is echt iets waar mensen kritischer over moeten zijn. Zoals Airbnb nu werkt leidt het inderdaad tot een zogeheten separating equilibrium; mensen zoals jij en ik zeggen: 'Ik ga niet meer hosten op deze manier, want ik maak me zorgen om de relatie met mijn buren'. Airbnb zegt vervolgens: 'Oké, dan blokken we je.' Wij worden geblokt en de enigen die niet geblokt worden zijn die eikels.

Op de lange termijn zou het dus beter zijn als ze de problemen aanpakken?
Ik denk dat ze zichzelf kapot maken op deze manier en het is voor mij als econoom echt onbegrijpelijk waarom ze hun platform niet community-compatible maken, want ze zouden er op de lange termijn meer geld mee verdienen. Zelfs drugsdealers snappen dat ze hun klanten geen overdosis moeten geven, maar dat je ze zoveel moeten geven dat ze jarenlang klant blijven. Dealers geven wat dat betreft meer om je dan Airbnb.

Die zestig-dagen-regel bijvoorbeeld, die hadden ze al jaren eerder afgesproken met de gemeente, maar ze deden niks om naleving ervan te bevorderen. Dat hebben ze als een boemerang teruggekregen. Als ze het toen gelijk hadden geïmplementeerd zoals ze dat nu hebben gedaan, hadden veel minder mensen problemen met Airbnb gehad en was de politiek zich er ook veel minder mee gaan bemoeien en konden ze in alle rust geld verdienen. Maar in plaats daarvan creëren ze overal controversie en zijn ze al verboden in New York en Berlijn. Dat is een verschrikkelijke manier van zakendoen.

Waarom doen ze het dan toch?
Ze hebben echt een grote fuck-you-mentaliteit. Een vriend van mij heeft bij Airbnb gewerkt en vertelde dat de cultuur neerkomt op 'ga geld verdienen en wij procederen wel om ons businessmodel te beschermen. Fuck iedereen'. Hij vertelde bijvoorbeeld dat werknemers al heel lang zagen dat ze een probleem hadden met discriminatie, dat mensen niet verhuurden aan mensen met een donkere huidskleur en wel aan witte personen. Er werd intern voor gewaarschuwd, maar ze deden er niks mee. Een jaar later kwam dit in de pers en leverde dat veel gezeik op. Ze hadden ruim de tijd om iets met de problemen te doen, zodat ze ook een verhaal zouden hebben als zoiets naar buiten komt. Nu moet je één keer als je inlogt aanklikken dat je niet zult discrimineren, maar dat is alleen omdat ze ertoe gedwongen zijn. Ethisch is er zoveel mis met Airbnb.

Spelen de Amsterdamse problemen met Airbnb overal ter wereld?
Voor een deel wel, maar het zijn ook lokale problemen die om lokale oplossingen vragen. Amsterdam is bijvoorbeeld heel anders dan San Francisco, waar ik vandaan kom en waar Airbnb gestart is. Daar kun je echt twintig jaar naast elkaar wonen en elkaar nog nooit begroet hebben. Dan is zoiets als Airbnb veel minder disruptief voor een buurt. In Amsterdam is het uiteraard ook anders dan in een dorp, maar het heeft echt meer impact op het sociale leven dan in San Francisco.

Ik woon in Amsterdam en in ons complex hebben we een Vereniging van Eigenaren (VvE) en daar overleggen en beslissen we onderling over hoe we het geld uitgeven. Daar heb je er waarschijnlijk tienduizenden van in Amsterdam. Elke dag zitten er op die manier buurtbewoners met elkaar om de tafel. In de Verenigde Staten bestaat dat niet op die manier. Is Airbnb dus een slecht idee voor Nederland? Nee, zeker niet. Maar het zou zich wel moeten aanpassen aan de lokale cultuur.

Hoe moet Airbnb zich dan aanpassen?
Naast die zestig-dagen-regel die nu is ingevoerd, is de belangrijkste aanpassing wat mij betreft dat een VvE een veto heeft over het gebruik van Airbnb.

In mijn VvE-overeenkomst staat al wel iets over onderhuur en dus Airbnb. Maar het onderwerp wordt doodgezwegen zolang er geen overlast is. Hoe zie jij dat voor je?
Airbnb zou je moeten verplichten dat je pas kunt verhuren als je een VvE-toestemming hebt, bijvoorbeeld met een document dat je uploadt. Nu zijn sommige VvE's ertegen maar doen mensen het toch, of er is überhaupt nog nooit over gesproken. Dit voorstel is radicaal, omdat je gedwongen wordt ervoor te zorgen dat je buren er ook oké mee zijn. Misschien willen ze wel twintig euro per nacht ter compensatie van hun ongemak, om maar iets geks te noemen.

En als de Airbnb'ers toch overlast veroorzaken, kunnen de buren jouw account dan laten blokkeren?
Exact. Net zoals legale en illegale hotels worden gesloten die zich niet aan de regels houden. Of na waarschuwingen, dat hangt ervan af hoe je het afspreekt. Dat zou een enorme verbetering zijn en een heleboel problemen rondom Airbnb oplossen.

Je sprak ook over het gevoel van veiligheid en vertrouwdheid dat door Airbnb wordt aangetast. Hoe verbeter je dat?
Ik zou het voor de host eenvoudig maken om informatie over de gasten te delen met de buren. Dan zijn het geen onbekenden meer die tijdelijk naast je wonen, maar weet je dat het een koppeltje uit Spanje is. Je kunt hun profiel bekijken, de goede recensies lezen en ziet zo dat ze hun legitimatie hebben geüpload op de site. Dat geeft een gevoel van veiligheid en de hele interactie wordt er anders door als je ze tegenkomt in het trappenhuis. Dan kun je een praatje maken over waar ze vandaan komen in Spanje, en geef je ze bij wijze van spreken als buurman tips om de lange rijen bij musea te ontwijken. Daardoor gaan ook de gasten zich anders gedragen. Airbnb zou heel eenvoudig wat software kunnen maken om dit soort informatie te delen.

Dat klinkt als een goed idee, maar heb je serieuze hoop dat Airbnb gaat
veranderen?
Ik heb geen glazen bol, maar je ziet dat Airbnb nu bijvoorbeeld in Berlijn verboden wordt en dat ze in Amsterdam ook zwaar onder druk staan. Het idiote is dat het ze vrijwel niks kost om zo'n VvE-tool te maken, of zo'n zestig-dagen-meter. Dat is echt een kwestie van een paar dagen programmeerwerk. Als Airbnb toch liever heeft dat buren boos op elkaar worden moet de druk van buitenaf dus zo groot worden dat ze gedwongen worden tot aanpassingen. Het is jammer dat het zo moet en persoonlijk hoop ik dat Airbnb niet verboden wordt, want het heeft echt een hele hoop toffe aspecten, zowel voor de verhuurder maar ook als huurder, die een stad op een hele andere manier kan beleven dan vanuit een hotel. Laten we hopen dat de wal het schip aan het keren is op dit moment.